Op 27 juni 2025 kwamen bij Kenniscentrum Phrenos in Utrecht zo’n vijftig professionals bijeen tijdens de jaarlijkse netwerkconferentie van het Netwerk Vroege Psychose (NVP). Een diverse groep deelnemers uit het hele land – behandelaren, onderzoekers, beleidsadviseurs en ervaringsdeskundigen – kwam samen om zich te verdiepen in het thema: ‘Gewoon Meedoen!’
Onder leiding van dagvoorzitters Nynke Boonstra en Yvonne de Jong ontstond een dag vol inhoud, interactie en reflectie van het Netwerk Vroege Psychose. Behalve het opdoen van nieuwe kennis, stond de uitwisseling van ervaringen en inzichten uit de praktijk centraal. En dat bleek precies waar veel aanwezigen behoefte aan hadden: de ruimte om met elkaar in gesprek te gaan over wat er werkt, wat nog mist, en hoe we samen kunnen bouwen aan een samenleving waarin mensen met een psychotische kwetsbaarheid écht mee kunnen doen.
Nynke Boonstra, voorzitter van het NVP:
“Ieder mens heeft kwetsbaarheid én veerkracht. Er kunnen omstandigheden zijn waardoor je door een drempel zakt en in een crisis komt. Maar dat betekent ook dat we invloed kunnen uitoefenen op die omstandigheden. Gewoon leven, verbonden zijn met anderen en kunnen meedoen – dat is de beste therapie.”. Hoe krijg je dat nou voor elkaar bij mensen na een eerste psychose?
Wat werkt er écht voor herstel?
De ochtend begon met een terugkoppeling vanuit de Hamlet-studie, een grootschalig onderzoek naar wat bijdraagt aan herstel bij mensen met een psychotische kwetsbaarheid. Opvallend: herstel blijkt vaak veel meer te maken te hebben met dagelijkse dingen – zoals werk, inkomen, sociale relaties en zingeving – dan met medicatie of therapie alleen. In november verschijnt een nieuwe richtlijn voor het psychosespectrum, waarin juist kwetsbaarheid én veerkracht een centrale rol krijgen.
In de gesprekken met de zaal werd duidelijk dat deelnemers deze bredere kijk op herstel herkennen uit de praktijk. Het leidde tot interessante discussies over welke factoren in balans moeten zijn om psychisch stabiel te blijven, en hoe professionals hierin kunnen ondersteunen.
Slachtofferschap en sociale participatie
Wendy Albers, senior onderzoeker bij Kwintes, deelde kennis uit haar promotieonderzoek. Ze vertelde over het Victoria-gesprek – een methodiek om ervaringen met discriminatie en slachtofferschap bespreekbaar te maken. Veel cliënten met ernstige psychische aandoeningen hebben te maken met fysiek of seksueel geweld, en ervaren structureel stigmatisering. Toch is er in de ggz nog weinig aandacht voor deze ervaringen, terwijl ze van grote invloed zijn op zelfvertrouwen en maatschappelijk herstel.
De uitwisseling tussen deelnemers leverde waardevolle reflecties op: hoe kunnen we binnen onze eigen teams structureel meer ruimte maken voor deze gesprekken? Hoe ondersteunen we mensen bij het hervinden van regie na traumatische ervaringen? En welke rol kunnen peers en het netwerk hierbij spelen?
Beschermd thuis in de wijk
Caroline van Genk, beleidsadviseur bij Lister en promovenda aan Tilburg University, presenteerde de eerste bevindingen van haar onderzoek naar Beschermd Thuis: een vorm van flexibele begeleiding in de wijk, gericht op mensen met EPA (ernstige psychische aandoeningen). Hoewel er veel verschillen zijn in hoe Beschermd Thuis is ingericht, zijn de ervaringen van cliënten positief: zij voelen zich meer autonoom, veiliger en zijn vaak trots op hun eigen woning.
Tijdens de plenaire discussie werd duidelijk hoe belangrijk het is dat professionals elkaars werk leren kennen. Het is moeilijk voor veel ggz-hulpverleners om zicht te hebben op alle beschikbare ondersteuningsmogelijkheden in het sociaal domein. Door werelden dichter bij elkaar te brengen, kan er meer sociale verbondenheid ontstaan – en dus ook meer kans op meedoen.
Financiële problemen: blinde vlek?
Josephien Jansen, promovendus aan de Rijksuniversiteit Groningen, zoomde in op de relatie tussen geldzorgen en psychische problemen. Ze toonde aan hoe financiële stress niet alleen een gevolg kan zijn van psychische klachten, maar deze ook kan versterken – een vicieuze cirkel waar veel cliënten in vastlopen. Toch blijkt dat de financiële situatie vaak niet aan bod komt in de behandeling. Een snelle peiling in de zaal liet zien dat veel professionals er wel naar vragen, maar zich regelmatig handelingsverlegen voelen.
Er volgde een discussie waarbij onderling hierover verder werd gepraat: hoe breng je dit thema ter sprake zonder oordeel? Hoe werk je samen met financiële hulpverlening? En hoe kunnen ervaringsdeskundigen hierbij helpen?
Middagprogramma: meedoen in onderwijs en sociale relaties
In de middag lag de focus op thema’s die voor veel cliënten van grote betekenis zijn voor hun dagelijks functioneren en herstel, zoals onderwijs en sociale relaties. Hoewel deze onderwerpen belangrijk zijn voor duurzaam herstel en essentieel zijn voor het vinden van een plek in de samenleving, krijgen ze in de behandeling vaak nog te weinig structurele aandacht
Jacomijn Hofstra, lector rehabilitatie aan de Hanzehogeschool, deelde ervaringen met de methodiek Begeleid Leren, bedoeld voor jongeren met psychische problemen die willen studeren of terugkeren naar school. Ze gaf inzicht in drie concrete tools, waaronder werkbladen over het wel of niet delen van psychische klachten op school, het kiezen van een passende opleiding, en cognitieve training voor het verbeteren van studievermogen. De methodiek is vrij beschikbaar en blijkt zeer bruikbaar in de praktijk. De materialen zijn te vinden via: www.hanze.nl/begeleidleren
Daarna presenteerde Ivo Meins, promovendus aan het UMCG, zijn onderzoek naar VR-SOAP: een interventie waarbij cliënten met behulp van virtual reality sociale situaties kunnen oefenen. Dit biedt een laagdrempelige manier om sociale vaardigheden te versterken, zonder direct blootgesteld te worden aan ‘de echte wereld’. In de discussie werd duidelijk dat professionals enthousiast zijn, maar ook vragen hebben over implementatie in de dagelijkse praktijk. Ivo vertelde echter ook hoe sommige principes ook gelden buiten de VR, en gaf bruikbare tips hoe deze in de dagelijkse praktijk kunnen worden ingezet.
Ruimte voor ontmoeting en nieuwe verbindingen
Tussen de presentaties door werd er volop gebruikgemaakt van de ruimte om met elkaar in gesprek te gaan. Tijdens de pauzes en de afsluitende reflectieronde werden ervaringen uitgewisseld, regio’s vergeleken, en contactgegevens gedeeld. Ook de informatietafel, met onder andere een poster over mythes rondom psychose, werd goed bezocht. Hieruit blijkt maar weer hoe de het netwerk vroege psychose en de netwerkconferentie leidt tot ontstaan van fijne en gezellige uitwisseling van best practices en ervaringen.
De netwerkconferentie liet zien dat er veel kennis en betrokkenheid is binnen het veld van vroege psychosezorg – én dat er een grote behoefte is om die kennis actief te delen. Niet alleen binnen organisaties, maar vooral ook over de grenzen van domeinen heen.
Wil je aansluiten bij het Netwerk Vroege Psychose?
Heb je interesse om ook aan te sluiten bij het Netwerk Vroege Psychose? Of wil je op de hoogte blijven van bijeenkomsten, kennis en publicaties? Voor medewerkers van de 37 deelnemende organisaties van Phrenos is het lidmaatschap gratis.
Lees meer over het Netwerk Vroege Psychose en sluit je aan!
