23 maart 2017
Onlangs is de generieke module Destigmatisering beschikbaar gekomen. Stigma is een urgent probleem met soms verregaande gevolgen. De breed gedragen module doet een aantal concrete aanbevelingen voor de toepassing van effectieve interventies.
Stigma binnen en buiten de ggz
Wie een psychische aandoening heeft, ondervindt niet alleen de gevolgen van de aandoening zelf, maar ook de afwijzende reacties van de mensen om zich heen. Deze zorgen ervoor dat burgers en organisaties geneigd zijn om mensen met een psychische aandoening te mijden of buiten te sluiten. Als mensen zelf een psychische aandoening, verandert dit ook vaak hun zelfbeeld, wat ertoe kan leiden dat ze zichzelf stigmatiseren en terugtrekken. Dit maakt stigma een urgent probleem. De Generieke module Destigmatisering biedt patiënten, ervaringsdeskundigen, naasten, zorgverleners en managers concrete handvatten voor het verminderen van de drie verschijningsvormen van stigma: publiek stigma, zelfstigma en stigma in de hulpverlening. De handvatten beperken zich net zo min als stigmatisering zelf tot het werkterrein van de ggz maar zijn tevens gericht op de verbinding met het maatschappelijk domein.
Breed draagvlak
Een brede werkgroep heeft de module ontwikkeld in opdracht van het Netwerk Kwaliteitsontwikkeling GGz met vertegenwoordiging van Samen Sterk zonder Stigma (voorzitter), cliënten(organisaties), naasten, beroepsgroepen, maatschappelijke partners, kennis- en onderzoekscentra. Een projectgroep vanuit Kenniscentrum Phrenos (projectleider Dienke Boertien) en het Trimbos-instituut heeft de werkgroep ondersteund. Bij de drie uitgangsvragen – wat zijn effectieve interventies, hoe kan je stigma doorbrekende activiteiten implementeren en hoe zorg je dat die implementatie beklijft – zijn antwoorden gezocht in zowel wetenschappelijke als praktijkkennis (werkgroep en drie focusgroepen).
Concrete activiteiten
Destigmatisering is met name effectief als het specifiek gericht is op de verschillende vormen van stigma en op van tevoren gekozen leerdoelen van een specifieke doelgroep. Kernelementen om deze activiteiten vorm te geven zijn:
1. contact met mensen met een psychische aandoening (patiënten en ervaringsdeskundigen);
2. activiteiten die aansluiten bij de doelgroep en lokaal georganiseerd worden;
3. voorlichting door en/of ontmoeting met mensen met eigen ervaring;
4. contact moet duurzaam zijn en op verschillende momenten en plaatsen worden herhaald.
Voorbeelden van effectieve interventies die in Nederland worden uitgevoerd zijn Fotovoice, Mental Health First Aid (Eerste hulp bij psychische problemen) en CORAL (Verzwijgen of vertellen).
Cultuurverandering
Daarnaast vraagt het doorbreken van stigmatisering om een cultuurverandering in de zorg. De module biedt aanknopingspunten voor het opstellen van veranderdoelen in de eigen zorgpraktijk. Destigmatisering gaat hand in hand met de inrichting van herstelondersteunende zorg. Implementatie van de Generieke module Herstelondersteuning ondersteunt dan ook de implementatie van de Generieke module Destigmatisering en omgekeerd.
Naar de generieke module Destigmatisering
Lees ook het interview over deze module met betrokkenen Victor Vladár Rivero (Samen Sterk zonder Stigma), Martijn Kole (Lister) en Jaap van Weeghel (Kenniscentrum Phrenos).
