Gisteren, op 9 september 2021, werd prof. dr. Jaap van Weeghel door Koos Janssen, burgemeester van Zeist, benoemd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau. Vanwege de coronamaatregelen hielp de echtgenote van Jaap de onderscheiding op te spelden. Koos Janssen memoreerde in zijn toespraak het vele werk dat Jaap van Weeghel heeft verricht, zowel in Nederland als in het buitenland, prees zijn expertise op het gebied van rehabilitatie, destigmatisering en herstel van mensen met ernstige psychische problemen, en de bruggen die hij geslagen heeft tussen praktijk, wetenschap en beleid.
Jaap van Weeghel ontving deze onderscheiding tijdens zijn afscheidssymposium dat plaatsvond vanwege zijn pensionering als Directeur Wetenschap van Kenniscentrum Phrenos.

Rehabilitatie

Jaap van Weeghel heeft zich zijn hele beroepsmatige leven ingezet voor mensen met een ernstige psychische problemen. Daarbij zette hij honderden (onderzoeks)publicaties op zijn naam en trekt hij nog steeds door stad en land voor lezingen. Kenmerkend voor zijn werk zijn een sterk ontwikkelde visie op wat goede zorg is, waarbij hij zich altijd baseert op duurzame kennis en wetenschap. Hij doet dit vanuit een grote affiniteit met de doelgroep. Hij is een bruggenbouwer pur sang en geldt voor velen als boegbeeld op het gebied van maatschappelijke participatie voor mensen met ernstige psychische problemen. Een van zijn grote verdiensten is de wetenschappelijke onderbouwing en verspreiding van de arbeidsre-integratie-interventie Individuele Plaatsing en Steun (IPS). Tevens was hij de motor achter veel onderzoek naar rehabilitatie-interventies en de opname daarvan in richtlijnen voor de reguliere zorg.

Destigmatisering

Op het gebied van destigmatisering is hij dé expert in Nederland. Stigmatisering wordt door Jaap van Weeghel als een “wicked problem’ aangeduid, de tweede ziekte (naast de psychische ziekte). Het stigma in de samenleving (en ook in de geestelijke gezondheidszorg) dat rust op mensen met psychiatrische en verslavingsproblemen is zo groot dat mensen zich buiten de maatschappij geplaatst voelen. Op initiatief van Jaap is het kennisconsortium Destigmatisering en sociale inclusie opgericht, is in Nederland het eerste handboek over destigmatisering verschenen en nam hij het initiatief tot ontwikkelen van een Nederlandse kwaliteitsstandaard voor de ggz.

Herstel

De herstelbeweging heeft in de afgelopen 25 jaar in de geestelijke gezondheidszorg de aandacht verlegd van streven naar “genezing” naar het leren omgaan met het lijden en dit in een betekenisvolle context plaatsen, zowel op persoonlijk vlak als in sociaal en maatschappelijk opzicht. Een verdienste van Jaap van Weeghel is zijn grote rol bij de introductie van ervaringsdeskundigen in de ggz en de professionalisering van ervaringsdeskundigheid. Zijn werk betekende veel voor de emancipatie en empowerment van mensen met een psychische kwetsbaarheid en voor hun ontwikkeling tot volwaardig burgerschap (Titel Oratie Jaap van Weeghel, 2010: “Verlangen naar Volwaardig Burgerschap, en wat doen we in de tussentijd?”).

Jaap van Weeghel wordt gezien als een aimabel, bescheiden, betrokken en behulpzaam persoon die zijn tijd vooruit is met een solide visie op ggz en wetenschap en die daarbij uitstekend vakmanschap inzet als onderzoeker en kennisexpert. Hij adviseert de regering maar begeleidt even zo graag tal van jonge studenten. Op 14 april 2020 bereikte Jaap van Weeghel de pensioengerechtigde leeftijd maar hij zet zijn werk onverminderd voort.