Looptijd: december 2021 t/m december 2025

Sinds december 2021 werkt Kenniscentrum Phrenos samen met KPMG en RIVM aan de ontwikkeling van het Regiobeeld Psychische Problematiek. Het Regiobeeld is op 18 april 2024 live gegaan en is daarmee beschikbaar gekomen voor alle partijen die betrokken zijn bij de organisatie van passende zorg rondom psychische problematiek in een regio zoals zorgaanbieders, gemeenten, zorgverzekeraars en cliënten en naasten. Het Regiobeeld Psychische Problematiek bevat informatie uit een groot aantal databronnen over zowel zorggebruik als omgevingsfactoren en is bedoeld om de totstandkoming van integraal (preventie)beleid en passende zorg rondom psychische problematiek te faciliteren. Omdat het Regiobeeld gebruikmaakt van bestaande databronnen is er geen aanleverdruk voor gebruikers.

Achtergrond

Het Regiobeeld Psychische Problematiek is ontwikkeld in opdracht van het ministerie van VWS en de VNG en sluit aan bij landelijke ontwikkelingen in de zorg, zoals o.a. in gang gezet door het Integraal Zorgakkoord (IZA). Het IZA beoogt de toegankelijkheid, kwaliteit en betaalbaarheid van zorg te verbeteren. Belangrijke agendapunten uit het IZA zijn passende zorg en regionale samenwerking. Daarbij wordt onder meer ingezet op het maken van regiobeelden en –plannen. Het Regiobeeld Psychische Problematiek maakt deel uit van de website regiobeeld.nl van het RIVM waarop naast regionale ‘basisbeelden’ ook thematische regiobeelden beschikbaar zijn, bijvoorbeeld rondom acute zorg en chronische aandoeningen.

Ontwikkeling van het Regiobeeld Psychische Problematiek: work in progress

Het Regiobeeld Psychische Problematiek is de opvolger van de Monitor Psychische Problematiek. Voorafgaand aan de ontwikkeling van de Monitor Psychische Problematiek deed KPMG een uitgebreid vooronderzoek naar indicatoren om zorg en ondersteuning voor psychische problematiek inzichtelijk te maken. De Monitor is getoetst in focusgroepen en interviews met ervaringsdeskundigen, professionals en beleidsmakers vanuit verschillende domeinen. De uitkomsten zijn waar mogelijk meegenomen in de ontwikkeling van het uiteindelijke Regiobeeld Psychische Problematiek. Het Regiobeeld Psychische Problematiek zal de komende jaren worden doorontwikkeld en verbeterd op basis van inzichten en ervaringen van gebruikers en wetenschappelijke kennis over de samenhang tussen maatschappelijke factoren en psychische problematiek. Door het blijven toevoegen van indicatoren en/of databronnen, maar ook door aanpassingen in het ontwerp van het Regiobeeld, beogen wij relevante informatie met betrekking tot psychische problematiek in Nederland, regio’s en gemeenten snel inzichtelijk te maken.

Inhoud van het Regiobeeld Psychische Problematiek

Het Regiobeeld Psychische Problematiek bevat informatie over de regionale context , sociale factoren en zorgaanbod en -gebruik. De cijfers worden op regionaal niveau gepresenteerd en afgezet tegen het landelijk gemiddelde. De informatie kan ook op gemeentelijk niveau worden gepresenteerd waardoor vergelijking tussen gemeentes mogelijk is.

Regionale context
In dit onderdeel worden cijfers gepresenteerd over demografie, werk en inkomen en sociaal-economische status van de bevolking in een bepaalde regio.

Sociale factoren
In dit onderdeel wordt informatie gegeven over factoren die van invloed kunnen zijn op het zorggebruik. Deze factoren zijn: fysieke gezondheid, mentale gezondheid en leefklimaat.

Aanbod en gebruik
Dit onderdeel bevat informatie over het aanbod en gebruik van verschillende vormen van behandeling, zorg en ondersteuning die vanuit de verschillende kaders zijn georganiseerd:  Zorgverzekeringswet, Wet langdurige zorg (Wlz), Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en Participatiewet. Het zorg- en ondersteuningsaanbod is onderverdeeld in acht functies, variërend van vroegsignalering en preventie tot langdurige klinische behandeling en begeleiding.

De informatie in het Regiobeeld wordt opgehaald uit verschillende bronnen: data.politie.nl, waarstaatjegemeente.nl, het RIVM, het CBS, de Gemeentelijke Monitor Sociaal Domein (GMSD)en Vektis. Deze gegevens worden ververst zodra de bronnen nieuwe gegevens ter beschikking stellen. Dat betekent dat in het Regiobeeld altijd de meest recent beschikbare data te vinden zijn.

Theoretische achtergrond

Om de data goed te kunnen interpreteren is het van belang om inzicht te hebben in de ontwikkelingen rond psychische problematiek en in de factoren die samenhangen met het ontstaan en herstel van psychische problematiek. Psychische problematiek is een complex samenspel van diverse factoren en vergt dan ook aandacht voor die verschillende factoren, oftewel een integrale aanpak. Psychische problematiek onder inwoners van een bepaalde stad of regio kan niet alleen door de ggz worden opgelost maar vergt een brede domeinoverstijgende aanpak waarbij GGZ en het sociaal domein, welzijnsorganisaties, woningbouwverenigingen, zorgverzekeraars en het veiligheidsdomein nauw met elkaar samenwerken.

Dit filmpje geeft de samenhang tussen sociale en psychische problemen goed weer:

GGZinspiratie: Sociale ongelijkheid maakt veel mensen ziek (GGZ Ecademy)

Om beleidsmakers aanknopingspunten te geven voor het formuleren van domeinoverstijgend beleid dat bijdraagt aan het verminderen en zo mogelijk voorkómen van psychische problemen is een verandertheorie ontwikkeld, die in de figuur visueel is weergegeven. De verandertheorie geeft inzicht in het complexe samenspel van verschillende factoren bij het ontstaan van psychische problematiek en biedt eveneens inzicht in de beschikbare ‘beleidsknoppen’ oftewel beïnvloedingsmogelijkheden van de verschillende beleidsmakers in een regio.

Ondersteuningsaanbod

Het Kenniscentrum Phrenos heeft naast een verandertheorie een gebruikershandleiding ontwikkeld, die ondersteunend is aan het dashboard van het Regiobeeld. De gebruikershandreiking bevat een stappenplan om te komen tot een ‘evidence informed’ regioplan, dat wil zeggen een regioplan dat gebaseerd is op een systematische integratie van wetenschappelijke en praktijkkennis. Doel is uiteindelijk om te komen tot een integraal beleid waarin zorgaanbod en zorgvraag optimaal op elkaar worden afgestemd, rekening houdend met ontwikkelingen in de regionale context.

Regio’s die aanvullend op het digitaal beschikbare materiaal behoefte hebben aan extra ondersteuning bij de interpretatie van de data en de totstandkoming van integraal regiobeleid, kunnen kosteloos gebruik maken van:

• De helpdeskfunctie van het Regiobeeld
• Periodieke webinars die door Phrenos en KPMG worden georganiseerd
• Procesondersteuning vanuit Phrenos. We kunnen u bijvoorbeeld begeleiden bij de interpretatie van de data, meedenken over hoe u de stem van inwoners en cliënten meeneemt of de samenwerking tussen huisarts, GGZ en sociaal domein kunt versterken.

Meer informatie?

Voor algemene informatie over het Regiobeeld Psychische Problematiek kunt u terecht bij Maroun Nader, programmamanager.

Voor meer informatie over het ondersteuningsaanbod voor de regio’s kunt u terecht bij Christine Kuiper of Laura Neijmeijer, senior stafmedewerkers.