Mensen met een psychose worden vaak gestigmatiseerd en ervaren sociale uitsluiting van de samenleving. Tot nu hebben anti-stigma-programma’s weinig aan die sociale uitsluiting kunnen veranderen. Sociale uitsluiting kan verschillende vormen aannemen: van passieve vormen van isoleren tot openlijke agressieve daden van victimisatie. In deze Canadese studie wordt een verklaringsmodel voor het ontstaan van sociale uitsluiting voor mensen met een psychose beschreven en met empirisch bewijs onderbouwd: het Interactional Processing Model (IPM). IPM is het eerste overkoepelende model van sociale exclusie bij mensen met een psychose en integreert de dynamische aard van sociale interacties. IPM beschouwt sociale uitsluiting als het resultaat van interacterende processen (paden). Het eerste pad sluit aan bij het traditionele stigmamodel en bestaat eruit dat de sociale omgeving zich ervan bewust wordt dat een persoon de diagnose psychotische stoornis heeft gekregen en dan die persoon gaat uitsluiten (te beginnen met het houden van sociale afstand) op basis van bestaande algemene kennis over die stoornis. Het tweede pad naar uitsluiting betreft de observatie van atypisch gedrag van de persoon (al dan niet in de prodromale fase van de stoornis), die een individuele uitsluitingsrespons opwekt. In de dynamische feedback-loop reageert de persoon met een psychose op het uitsluitingsgedrag van de sociale omgeving en dat leidt tot verdere uitsluiting. Volgens het IPM is het mogelijk dat de positieve en negatieve symptomen als gevolg van de ervaring van sociale uitsluiting toenemen. Het IPM geeft aan dat ook subtiel sociaal afstandsgedrag tot affectieve en gedragsmatige reacties bij de persoon met een psychose kan leiden waardoor de neiging om afstand te houden bij de sociale omgeving toeneemt. Het IPM biedt een kader waarmee de ontwikkeling van sociale uitsluiting, die zich voordoet tijdens het beloop van de psychose, onderzocht kan worden. Het model voorziet in testbare hypotheses voor toekomstig onderzoek.
Best MW, Bowie CR. (2022). Social exclusion in psychotic disorders: An interactional processing model. Schizophr Res. Jun;244:91-100.