Tijdens de werkconferentie ‘Diversiteit omarmen, inclusie realiseren‘ op 4 juni 2025 in de Mariënhof in Amersfoort werden de volgende workshops gegeven door medewerkers van de deelnemende organisaties van Phrenos:

1. Genderdiversiteit en autisme – Rian Kosse en Judith Zandink-Nijhof (Dimence Groep)
Steeds vaker zien we jongeren met een Autisme Spectrum Stoornis (ASS) die vragen hebben over genderidentiteit. Wat zegt de wetenschap hierover, en wat merken we in de praktijk? In deze sessie werd een overzicht gegeven van recente onderzoeken. “Adolescenten met genderdysforie hebben vaak symptomen van het autismespectrum, en gemiddeld vier keer zoveel kans op een ASS diagnose.” Jeugd Twente is daarom een nieuwe groep ‘Identiteit &ASS’ gestart, waar veel behoefte aan was. In deze groep worden allerlei vragen rond genderdiversiteit en autisme bespreekbaar gemaakt. Enkel het bespreekbaar maken van het onderwerp lijkt al veel effect te hebben, en helpt bij de zoektocht naar hun identieit. Ook vertelden de sprekerss over een project dat loopt in samenwerking met De Morgenmakers en het AGIS Innovatiefonds: ‘Genderdiversiteit, seksualiteit en mentale gezondheid’.

2. Participatie in onderzoek: co-onderzoeker onder de loep – Eva Goedendorp (Dimence Groep)
Eva is ruim 20 jaar cliënt in de ggz en nu betrokken als co-onderzoeker bij een onderzoek. Eva vertelde over haar ervaringen. Ze wordt volledig geaccepteerd door het onderzoeksteam. Hoe heeft ze dat voor elkaar gekregen? Wat is volwaardig meedoen met een geschiedenis als Eva? In deze sessie deelde Eva haar kennis en waren we met elkaar in gesprek.

3. Universeel en uniek persoonlijk – aandacht voor zingeving in de ggz – Judith van Olst-ten Brinke (Dimence Groep) en Lotte Smeenk (Kenniscentrum Phrenos)
Zingeving speelt voor veel mensen een belangrijke rol in hun leven, zo ook bij (ernstige) psychische klachten. Wat kan zingeving betekenen voor het unieke proces van herstel en inclusieve zorg? In deze interactieve sessie gingen we aan de slag met inbreng vanuit praktijk en theorie.

4. Schrijven zonder drempels – over laaggeletterdheid en cliëntvriendelijke communicatie – Margriet van Griensven (Mindfit – Dimence Groep)
1 op de 6 Nederlanders heeft moeite met lezen, schrijven of rekenen, en 1 op de 4 heeft beperkte gezondheidsvaardigheden. Wat betekent dit voor hoe we communiceren met cliënten? In deze sessie stond bewustwording en praktische tips centraal. We gingen aan de slag met begrijpelijk en vriendelijk schrijven op B1-niveau, zodat cliënten hun dossier, brieven of formulieren beter kunnen begrijpen.

5. Goede inclusieve GGZ-zorg voor mensen met LVB. Van blind spot naar hotspot! – Jeanet Nieuwenhuis (GGNet)
Een licht verstandelijke beperking (LVB) komt bij een groot deel van de mensen met ernstige psychiatrische aandoeningen voor – vaak zonder dat dit wordt herkend. Bij langdurige zorg stijgt het aandeel zelfs tot boven de 60%. Deze sessie ging over de noodzaak van inclusieve zorg voor deze diverse groep. Wat is er nodig om langdurige afhankelijkheid te voorkomen en herstel te bevorderen?

6. In een koud huis nodig je niemand uit – Christine Kuiper (Kenniscentrum Phrenos), Natasja Vis (financieel specialist voor cliënten bij Lister) en ervaringsdeskundige Emine Alp
Ten minste 55% van de mensen met ernstige psychische problemen leeft onder de armoedegrens. Financiële problemen, onzekerheid over huisvesting en een gebrek aan werk of sociale participatie versterken psychische klachten – en andersom. Toch blijft binnen de ggz de aandacht voor bestaanszekerheid beperkt. En schuldhulpverlening kijkt onvoldoende naar psychische problematiek. In deze sessie brachten we theoretische inzichten, professionele ervaringen en ervaringsdeskundigheid samen. Samen met Natasja Vis, financieel specialist voor cliënten bij Lister, en ervaringsdeskundige Emine Alp verkenden we de wisselwerking tussen bestaanszekerheid en psychische problematiek. Samen zochten we naar manieren om deze werelden zo aan elkaar te verbinden, dat inclusie voor mensen met ernstige psychische problemen een stap dichterbij komt.

7. Leven op de rand van God – Peet Langen (GGZ inGeest)
Tijdens deze sessie ging het over:  Wat is de diversiteit aan betekenisgeven en ervaringen rondom suïcide en wanneer is er sprake van een “gevarenzone”?  Wat is het leven eigenlijk? Wie bepaalt de waarde ervan? En hoe verhouden de (maatschappelijke) structuren zich tot de individuele vrijheid van de mens? Middels muziek (live), stellingen en dialoog, werd het onderwerp breed benaderd.

8. Diversiteit, inclusie en het Cultural Formulation Interview (CFI) – Simon Groen (De Evenaar, GGZ Drenthe)
Diversiteit omarmen en inclusie realiseren vraagt om een goede afstemming tussen patiënt en behandelaar, omdat overeenstemming tussen hun beider perspectieven kansen op succes in de behandeling vergroot. Daarom is het voor behandelaren  belangrijk om ook het perspectief van de patiënt op haar of zijn klachten en de context goed te kennen. Het Cultural Formulation Interview (CFI) uit de DSM-5 biedt bij uitstek kansen om het patiëntenperspectief goed in kaart te brengen en tegelijk rekening te houden met diversiteit, zoals cultuur, gender, etniciteit, religie en geaardheid. In deze workshop kregen deelnemers uitleg over het doel en de praktische afname van het CFI waarbij gebruik wordt gemaakt van video’s en interactieve werkvormen.

9. Samenspel zonder stoelendans – Minie de Vries (verpleegkundige) en Pieter Duiverman (sociaal verpleegkundige)
Mensen met een kwetsbaarheid of beperking falen niet uit onwil, maar door de afhankelijkheid van systemen en anderen. Tijdens dit interactieve gesprek is er gereflecteerd over het belang van samenwerking en het respecteren van ieders taak en verantwoordelijkheid. De focus ligt niet alleen op samenwerking tussen de verschillende partijen, maar ook op het begrijpen van menselijke kwetsbaarheid in deze situatie. Deze doelgroep is afhankelijk van de gemeente, de woningcorporatie, politie en haar zorgverleners om de droom niet in een groep wonen maar zelfstandig wonen werkelijkheid te maken. De samenwerking tussen al deze partijen schiet vaak tekort en men weet niet van elkaars bestaan.

10. Samenwerken met Naasten in de GGZ – Een inclusieve aanpak – Barbeth Loman (Dimence Groep)
Een systemische blik in de GGZ betekent dat we niet alleen naar de cliënt kijken, maar ook naar zijn of haar sociale netwerk. Naasten – familie, vrienden, en andere betrokkenen – spelen een cruciale rol in herstel en behandeling. Toch worden zij niet altijd vanzelfsprekend betrokken bij de zorg. In deze sessie verkenden we hoe een systemische aanpak bijdraagt aan betere behandeluitkomsten en hoe samenwerking met naasten inclusiever en effectiever kan worden vormgegeven.

11. Een blinde vlek in de ggz – Marlieke de Jonge (Lentis) en Lia van der Ham (Kenniscentrum Phrenos)
In de ggz komt de ongelukkige combinatie van ernstige psychiatrische problematiek en een visuele beperking, vrijwel niet in beeld. Dat heeft praktische gevolgen: in de communicatie kan van alles mis gaan, behandelingen sluiten niet aan of sluiten uit, vragenlijsten en online-programma’s zijn niet toegankelijk. Ook inhoudelijk ontbreekt de kennis en deskundigheid over zo’n dubbele handicap. Een visuele beperking kan psychische kwetsbaarheid versterken en het extra lastig maken om ermee te leren omgaan. In deze workshop ging het om bewustwording over deze blinde vlek, en werden bruikbare tips en hulpbronnen gedeeld.

12. Inclusief werkgeverschap – Marlous Stout (Lister)
Natuurlijk wil je dat iedereen binnen je organisatie zich prettig voelt en zichzelf kan zijn. Maar hoe heb je daar als werkgever of als leidinggevende invloed op? In deze workshop keken we naar de stappen die je als organisatie kunt zetten om diverser en inclusiever te worden. Er komen veel aspecten bij kijken: werving en selectie, communicatie en beleid. Maar ook aspecten waar je misschien niet direct aan denkt. Zoals de manier waarop besluiten genomen worden, verzuimprocedures en de rol van jouw eigen identiteit. De workshop gaf praktische ideeën en handreikingen, tips voor samenwerkingen en hulpbronnen en voorbeelden uit de praktijk van Lister.

Terug naar het verslag van de werkconferentie