Bij het realiseren van ruimte voor ervaringskennis en de aansluiting van zorg bij herstel is de inzet van ervaringsdeskundigheid cruciaal.

Ervaringsdeskundigen hebben ontwrichting en herstel aan den lijve ervaren en geleerd om die ervaringen in te zetten voor de ondersteuning van anderen en de inrichting van zorg. Het beroep rust op twee pijlers:

• Methodische zelfhulp – De ervaringsdeskundige faciliteert anderen in het herstelproces en het verkennen van eigen ervaringen. Dit gebeurt vaak met methoden die in een groep worden aangeboden. De inbreng van de eigen ervaringen van zowel ervaringsdeskundigen als deelnemers inspireert ieders eigen zoektocht naar herstel. Voorbeelden zijn Herstellen doe je Zelf, Herstel, Empowerment en Ervaringsdeskundigheid (HEE)-werkgroepen en Wellness Recovery Action Plan (WRAP).
• Emancipatie – Dit begint met de emancipatie van alle ervaringen, het kunnen zien en laten zijn van de ervaringen zonder moreel oordeel of uitsluiting. Dit is de basis van herstel en van het doorbreken van stigmatisering, het bevorderen van empowerment en meedoen in de samenleving (inclusie).

Stigmatisering

Stigmatisering op grond van vooroordelen over ‘de psychiatrische aandoening’ ondermijnt het herstel van eigenwaarde, maatschappelijke deelname en inclusie. Het leidt tot starre machtsverhoudingen in de zorg en samenleving. Empowerment is de tegenhanger van stigmatisering. Bij een proces van empowerment worden grenzen verlegd die groei en eigen kracht in de weg zaten. Het kan gaan om grenzen in jezelf, maar ook om grenzen die de zorg of de samenleving trekt.

Stigmatisering en empowerment

Soms zijn stigmatisering en empowerment heel zichtbaar. Soms zijn ze heel subtiel. Het effect van stigmatisering en empowerment leer je vooral van binnenuit kennen. Ervaringsdeskundigen hebben beide aan den lijve ondervonden. Het delen van de inzichten is dan ook een voorwaarde om de bestaande machtsverhoudingen te veranderen. Ervaringsdeskundigen vervullen ook een rol in de ontwikkeling van herstelondersteunende zorg en in het doorbreken van stigmatisering.

Kerntaken ervaringsdeskundigen

In het Beroepscompetentieprofiel Ervaringsdeskundigheid (2023) mede opgesteld door Kenniscentrum Phrenos, staan vier kerntaken geformuleerd (pagina 16).

1. Ruimte maken voor ervaringskennis bij het herstel of de persoonlijke ontwikkeling van mensen die ontwrichtende situaties en de gevolgen daarvan ervaren;
2. Bevorderen van persoonsgerichte, gelijkwaardige en toegankelijke zorg, ondersteuning en dienstverlening;
3. (Beleids)beïnvloeding van de systeemwereld om die dienend te maken aan de leefwereld en zodoende empowerment, diversiteit en inclusie te bevorderen;
4. Eigen en collectieve ervaringskennis inzetten ter versterking van het vakgebied en de positionering van het beroep.

Ervaringsdeskundigen hebben een beroepscode (pdf) en een beroepsregister op de website van Registerplein.nl

De Vereniging van Ervaringsdeskundigen behartigt de belangen van ervaringsdeskundigen.