Looptijd: december 2021 t/m december 2025

Sinds december 2021 werkt Kenniscentrum Phrenos samen met KPMG en RIVM aan de ontwikkeling van het Regiobeeld Psychische Problematiek. Het Regiobeeld is op 18 april 2024 live gegaan en is daarmee beschikbaar gekomen voor alle partijen die betrokken zijn bij de organisatie van passende zorg rondom psychische problematiek in een regio zoals zorgaanbieders, gemeenten, zorgverzekeraars en cliënten en naasten. Het Regiobeeld Psychische Problematiek bevat informatie uit een groot aantal databronnen over zowel zorggebruik als omgevingsfactoren en is bedoeld om de totstandkoming van integraal (preventie)beleid en passende zorg rondom psychische problematiek te faciliteren. Het Regiobeeld maakt gebruik van bestaande databronnen.

Bekijk Regiobeeld Psychische Problematiek op website RIVM

Achtergrond

Het Regiobeeld Psychische Problematiek is ontwikkeld in opdracht van het ministerie van VWS en de VNG en sluit aan bij landelijke ontwikkelingen in de zorg, zoals o.a. in gang gezet door het Integraal Zorgakkoord (IZA). Het IZA beoogt de toegankelijkheid, kwaliteit en betaalbaarheid van zorg te verbeteren. Belangrijke agendapunten uit het IZA zijn passende zorg en regionale samenwerking. Daarbij wordt onder meer ingezet op het maken van regiobeelden en -plannen. Het Regiobeeld Psychische Problematiek maakt deel uit van de website regiobeeld.nl van het RIVM waarop naast regionale ‘basisbeelden’ ook thematische regiobeelden beschikbaar zijn, bijvoorbeeld rondom acute zorg en chronische aandoeningen.

Inhoud van het Regiobeeld Psychische Problematiek

Het Regiobeeld Psychische Problematiek bevat informatie over de regionale context, sociale factoren en zorgaanbod en -gebruik. De cijfers worden op regionaal niveau gepresenteerd en afgezet tegen het landelijk gemiddelde. De informatie kan ook op gemeentelijk niveau worden gepresenteerd waardoor vergelijking tussen gemeentes mogelijk is.

Regionale context
In dit onderdeel staan cijfers over demografie, werk en inkomen en sociaal-economische status van de bevolking in een bepaalde regio.

Sociale factoren
Dit onderdeel geeft informatie over factoren die van invloed kunnen zijn op het zorggebruik. Deze factoren zijn: fysieke gezondheid, mentale gezondheid en leefklimaat.

Aanbod en gebruik
Dit onderdeel geeft informatie over het aanbod en gebruik van verschillende vormen van behandeling, zorg en ondersteuning die vanuit de verschillende kaders zijn georganiseerd:  Zorgverzekeringswet, Wet langdurige zorg (Wlz), Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en Participatiewet. Het zorg- en ondersteuningsaanbod is onderverdeeld in acht functies, variërend van vroegsignalering en preventie tot langdurige klinische behandeling en begeleiding.

De informatie in het Regiobeeld wordt opgehaald uit verschillende bronnen: data.politie.nl, waarstaatjegemeente.nl, het RIVM, het CBS, de Gemeentelijke Monitor Sociaal Domein (GMSD)en Vektis. Deze gegevens worden ververst zodra de bronnen nieuwe gegevens ter beschikking stellen. Dat betekent dat in het Regiobeeld altijd de meest recent beschikbare data te vinden zijn.

Theoretische achtergrond

Om de data goed te kunnen interpreteren is het van belang om inzicht te hebben in de ontwikkelingen rond psychische problematiek en in de factoren die samenhangen met het ontstaan en herstel van psychische problematiek. Psychische problematiek is een complex samenspel van diverse factoren en vergt dan ook aandacht voor die verschillende factoren, oftewel een integrale aanpak. Psychische problematiek onder inwoners van een bepaalde stad of regio kan niet alleen door de ggz worden opgelost maar vergt een brede domeinoverstijgende aanpak waarbij GGZ en het sociaal domein, welzijnsorganisaties, woningbouwverenigingen, zorgverzekeraars en het veiligheidsdomein nauw met elkaar samenwerken.

Dit filmpje geeft de samenhang tussen sociale en psychische problemen goed weer:

GGZinspiratie: Sociale ongelijkheid maakt veel mensen ziek (GGZ Ecademy)

Om beleidsmakers aanknopingspunten te geven voor het formuleren van domeinoverstijgend beleid dat bijdraagt aan het verminderen en zo mogelijk voorkómen van psychische problemen is een verandertheorie (website Regiobeeld.nl) ontwikkeld, die in de figuur visueel is weergegeven. De verandertheorie geeft inzicht in het complexe samenspel van verschillende factoren bij het ontstaan van psychische problematiek en biedt eveneens inzicht in de beschikbare ‘beleidsknoppen’ oftewel beïnvloedingsmogelijkheden van de verschillende beleidsmakers in een regio.

Ondersteuningsaanbod

Het Kenniscentrum Phrenos heeft naast een verandertheorie een gebruikershandleiding ontwikkeld, die ondersteunend is aan het dashboard van het Regiobeeld. De gebruikershandreiking bevat een stappenplan om te komen tot een ‘evidence informed’ regioplan, dat wil zeggen een regioplan dat gebaseerd is op een systematische integratie van wetenschappelijke en praktijkkennis. Doel is uiteindelijk om te komen tot een integraal beleid waarin zorgaanbod en zorgvraag optimaal op elkaar worden afgestemd, rekening houdend met ontwikkelingen in de regionale context.

Regio’s die aanvullend op het digitaal beschikbare materiaal behoefte hebben aan extra ondersteuning bij de interpretatie van de data en de totstandkoming van integraal regiobeleid, kunnen kosteloos gebruik maken van:

• Webinars over het gebruik van het Regiobeeld Psychische Problematiek en over inspirerende voorbeelden van domeinoverstijgende samenwerking. Het eerstvolgende webinar gaat over het project Voorzorg in Stadskanaal is op 28 november. Lees meer en meld je aan voor dit webinar.
• Regiorapportages, waarin de ontwikkelingen per regio worden beschreven. De komende tijd zullen deze rapportages worden uitgebreid naar alle zorgkantoorregio’s en via de kennispagina beschikbaar komen.
• Een maandelijks online inloopspreekuur waarin u bij ons terecht kunt met vragen over het gebruik en de toepassing van het Regiobeeld. Het eerstvolgend spreekuur is op 21 november van 12-13 uur (klik hier voor een directe link naar de vergadering, aanmelden hoeft niet).
• Daarnaast zijn er mogelijkheden voor intensievere ondersteuning in de vorm van procesbegeleiding, bijvoorbeeld bij het tot stand brengen van domeinoverstijgende samenwerking in de regio. Wij gaan daarover graag met u in gesprek! Neem hiervoor contact op met Laura Neijmeijer, contactpersoon Regiobeeld, lneijmeijer@kcphrenos.nl

Ontwikkeling van het Regiobeeld Psychische Problematiek: work in progress

Het Regiobeeld Psychische Problematiek is de opvolger van de Monitor Psychische Problematiek. Voorafgaand aan de ontwikkeling van de Monitor Psychische Problematiek deed KPMG een uitgebreid vooronderzoek naar indicatoren om zorg en ondersteuning voor psychische problematiek inzichtelijk te maken. Het Regiobeeld Psychische Problematiek zal de komende jaren worden doorontwikkeld en verbeterd op basis van inzichten en ervaringen van gebruikers en wetenschappelijke kennis over de samenhang tussen maatschappelijke factoren en psychische problematiek. Door het blijven toevoegen van indicatoren en/of databronnen, maar ook door aanpassingen in het ontwerp van het Regiobeeld, beogen wij relevante informatie met betrekking tot psychische problematiek in Nederland, regio’s en gemeenten steeds beter inzichtelijk te maken.

Meer informatie?

Voor algemene informatie over het Regiobeeld Psychische Problematiek kunt u terecht bij Maroun Nader, programmamanager.

Voor meer informatie over het ondersteuningsaanbod voor de regio’s kunt u terecht bij Christine Kuiper of Laura Neijmeijer, senior stafmedewerkers.