Op 14 november 2025 organiseerde Kenniscentrum Phrenos het 5e Nationale Psychose Congres met als thema: “Doe maar!”. Meer dan 300 zorgprofessionals, onderzoekers, belangenbehartigers en naasten kwamen bijeen in het Congrescentrum Antropia in Driebergen. Rode draad in het programma: voor herstel na een psychose helpt de verbinding met anderen, leren door te ervaren en actief bezig zijn. Een jaarlijks terugkerend congres, met veel inspiratie en uitwisseling.
Leren, werken, mensen ontmoeten, sporten, muziek maken en je ontwikkelen. Een geslaagde behandeling van psychose maakt het mogelijk. Maar door zelf actief te zijn en andere mensen te ontmoeten kan de stemming ook verbeteren en kunnen nieuwe psychoses worden voorkomen. Verbinding met anderen, leren door te ervaren hoe met nieuwe situaties om te gaan en actief bezig zijn dragen bij aan persoonlijk herstel. Tijdens de 14 actuele en interactieve workshops, passeerden de nieuwste inzichten uit de praktijk en onderzoek. Met veel verschillende vormen van ervaringsgericht werken en herstelondersteuning.
Ervaringsverhaal oud-drummer Doe Maar
René van Collem, de bekende oud-drummer van de succesvolle band Doe Maar, vertelde in de openingslezing over zijn eigen herstelproces na een periode van veel drugsgebruik. Hij werkt nu als ervaringsdeskundige en familiecounseler. Hij heeft een eigen podcast op YouTube waarin mensen hun ervaringen delen over afkicken en hun eigen herstelproces.
René van Collem: “In mijn tijd waren er 4 soorten drugs, nu zijn het er meer dan 1.000. Ik zie een enorme toename aan drugsgebruik, met psychotische ervaringen tot gevolg. Zelfs als je 1 x drugs gebruikt, kan het een psychose uitlokken. Mensen doen maar wat, zoals ik zelf ook heb gedaan. Het gaat vaak goed, maar ook heel vaak fout.”
Gezin met veel trauma
René begon zelf met cannabis, al snel gevolgd door heroïne tot crack. Met 9 detox klinieken en 5 klinische opnames tot gevolg. Nu zegt hij daarover: “Ik kwam uit een gezin met veel trauma. Een joodse vader die in de oorlog zijn familie verloren had. Mijn moeder had geleden onder de hongerwinter. Ik was een verloren jongen, zoekende en kwetsbaar. Zo naïef en vol zelfoverschatting. Toen ik bij de band Doe Maar kwam, was ik super verslaafd. Het was een droom en nachtmerrie tegelijk. Ik ging steeds meer gebruiken.”
Belang van herstelgroepen en actief bezig zijn
Zijn sleutel voor herstel is activiteit (in zijn geval muziek), maar ook sport en beweging. “Naast medicatie is participatie en verbinding zoeken met anderen het allerbelangrijkste”. Zijn vrienden van de band Doe Maar hielpen hem. Na 1,5 jaar, toen het echt niet goed met hem ging, werd hij weer teruggevraagd bij de band en heeft daar nog 9 jaar gespeeld. Hij wijst ook op het belang van herstelgroepen (AA-NA-CA), waar hij zelf ook aan deelnam. “Ervaringen delen met lotgenoten is cruciaal.” En het belang van familiegesprekken die hij zelf faciliteert (meer informatie: website René van Collem en podcast op YouTube).
Effectiviteit van vaktherapie
Mooi aansluitend op het verhaal van René van Collem is de bijdrage van Susan van Hooren, hoogleraar Klinische psychologie bij de Open Universiteit en lector Kennisontwikkeling Vaktherapie bij Zuyd Hogeschool. Zij ging in op het belang van vaktherapie: van muziektherapie, werken met beeldende vormen, dramatherapie, tot spel en beweging. “Vaktherapie is ervaringsgericht en biedt een waardevol alternatief of aanvulling op verbaal georiënteerde therapieën en medicatie. Er is steeds meer wetenschappelijk onderzoek dat het belang en de effectiviteit van deze aanpak laat zien voor het herstel bij psychose.” (meer info: www.kenvak.nl)
Flitspresentaties en posterprijs
Drie interessante flitspresentaties over onderzoeken die momenteel lopen:
- Sociale media en psychose door Manon Werst, PhD student, GGZ Drenthe
- Psychose en licht verstandelijke beperking door Marijn Antens, promovendus bij Erasmus MC
- Triadisch samenwerken bij situaties met onbegrepen gedrag door Sandra Vos, Onderzoeker, Hanzehogeschool Groningen en Rijksuniversiteit Groningen. De houding van de hulpverlener is essentieel bij het gelijkwaardig samenwerken met de persoon en naastbetrokkenen. Daarnaast blijkt dat de kennis en rol van naasten nog nauwelijks erkend, herkend en benut worden.
Later op de dag ging de posterprijs naar
Marijn Antens, voor zijn poster over zijn onderzoek naar persoonlijk herstel bij psychose bij mensen met een licht verstandelijke beperking. Uitverkozen door de bezoekers die hun stem konden uitbrengen voor de beste poster! Bekijk alle gepresenteerde posters.
Leefstijlpsychiatrie: Yes we can!
Het middagprogramma ging van start met een origineel muzikaal intermezzo van Frank van Es, psychiater UMCG. De geïmproviseerde canon uit de zaal klonk verrassend goed!
Jeroen Deenik, 
gezondheidspsycholoog, onderzoeker en programmaleider Leefstijlpsychiatrie GGz Centraal;Assistant Professor Maastricht University hield een overtuigend pleidooi voor meer actie gericht op leefstijlinterventies in de ggz. Van beweging, sport, voeding tot slaapverbetering. “We weten al heel veel over de effectiviteit van leefstijlpsychiatrie. Het komt aan op de implementatie. Vooral bij mensen met ernstige psychische aandoeningen is meer aandacht hiervoor nodig.” “Uit onderzoek is bekend dat hoe gezonder de leefstijl van artsen is, des te eerder ze hierover ook het gesprek aangaan met cliënten”. En ook: ‘Begin als team er gewoon aan. Daar begint de verandering.”
Praktisch aan de slag met cognitieve problemen
Lisette van der Meer 
hoofdonderzoeker bij Lentis en universitair hoofddocent aan de Rijksuniversiteit Groningen, ging in op cognitieve problemen bij mensen tijdens het herstelproces na psychose. “Cognitieve problemen zijn onderbelicht in de ggz. Het gaat dan om problemen met plannen en organiseren, zoals afspraken vergeten, huishoudelijke chaos of de route niet kunnen vinden. Dit heeft grote gevolgen voor het dagelijks functioneren. Na een psychose hebben mensen vaak ook problemen met cognitief functioneren. Dit leidt ook tot veel misverstanden en stigmatisering. Eigenlijk zijn cognitieve problemen een kernprobleem in de psychiatrie.”
Ze lichtte de Cognitieve Adaptatie Training (CAT) toe, een psychosociale interventie die met hulpmiddelen helpt om cognitieve problemen te omzeilen (bewezen effectief). We hebben een primeur: de interactieve website www.huiscat.nl werd op dezelfde dag gelanceerd!
Met dank aan de dagvoorzitters 
Prof dr. Marieke Pijnenborg (Hoogleraar, vakgroep klinische en ontwikkelingsneuropsychologie Rijksuniversiteit Groningen en GGZ Drenthe) en Prof. dr. Wim Veling (psychiater en hoofd behandelzaken bij afdeling Psychosen, hoogleraar Psychiatrie bij RUG/UMCG).
Noteer datum voor volgend jaar: 12 november 2026
Het Nationale Psychose Congres is een jaarlijks terugkerend congres. Noteer vast de datum voor volgend jaar: 12 november 2026.
