Vanuit het Lerend netwerk leefstijl en somatische gezondheid van Kenniscentrum Phrenos is het initiatief genomen om gezamenlijk beter inzicht te krijgen op somatische screening bij mensen met ernstige psychische problemen in de gespecialiseerde ggz. De resultaten van dit onderzoek zijn recentelijk gepubliceerd in Comprehensive Psychiatry en is te vinden via deze link.
Achtergrond
Mensen met ernstige psychische problemen hebben vaak, naast hun psychische klachten, ook veel last van lichamelijke gezondheidsproblemen. Door lichamelijke gezondheidsproblemen, zoals hart- en vaatziekten en diabetes, leven deze mensen gemiddeld 15 jaar korter dan mensen zonder psychische klachten. Daarom is het belangrijk om goed zicht te hebben op de somatische gezondheid van deze doelgroep.
Onderzoek
We hebben onderzocht wat de stand van zaken is rondom de resultaten van somatische screening bij mensen met (ernstige) psychische problemen. Hiervoor hebben we informatie gekregen van 5.037 cliënten uit drie ggz-organisaties. Bij slechts 381 cliënten (7,6%) is een volledige somatische screening uitgevoerd, waarbij alle vijf criteria voor metabool syndroom (buikomvang, bloeddruk, cholesterol, triglyceriden en glucosewaarden) binnen dezelfde periode is gemeten. Van de cliënten waarbij een volledige somatische screening is uitgevoerd voldeed 48,6% aan de criteria van metabool syndroom.
Er werd vaker een volledige screening afgenomen bij mannen, cliënten met een oudere leeftijd en cliënten met een bipolaire of psychotisch stoornis ten opzichte van andere diagnosen zoals stemmings-, angst- of persoonlijkheidsstoornissen. Specifieke kenmerken van een cliënt, zoals diagnose, zorgzwaarte, leeftijd of geslacht, maakten geen verschil in de aanwezigheid van somatische gezondheidsproblemen.
Meer somatische screening
Uit de studie blijkt dat er onvoldoende somatisch wordt gescreend. Verschillende richtlijnen, zoals de multidisciplinaire richtlijn schizofrenie, raden aan om een jaarlijkse volledige somatische screening te doen. Dit is in ons onderzoek echter slechts bij 7,6% van de cliënten gedaan en bij slechts 13,4% van de cliënten met een diagnose die volgens de richtlijn jaarlijks gescreend moet worden.
Dat er meer somatisch gescreend moet worden is duidelijk, maar in de praktijk lijkt de implementatie een uitdaging te zijn. Effectievere implementatiestrategieën kunnen dit probleem aanpakken. Hierbij kan gedacht worden aan betere aansluiting bij de elektronische patiëntensystemen, toegankelijkere screeningsinstrumenten, betere aansluiting bij verschillende echelons van zorg, het opzetten van een kwaliteitsverbeteringscyclus en handvatten om de resultaten van de screening goed op te volgen met gezondheidsbevorderende interventies en leefstijlinitiatieven.
Het artikel
Noortman, L., Winter, L. de, Voorst, A. van, Cahn, W., Deenik, J. (2023) Screening and prevalence of cardiometabolic risk factors in patients with severe mental illness: A multicenter cross-sectional cohort study in the Netherlands. Comprehensive Psychiatry, 126, October 2023. https://doi.org/10.1016/j.comppsych.2023.152406
