Zorggerelateerde preventie wordt door Phrenos gedefinieerd als het voorkomen dat een bestaande aandoening of situatie (weer) verergert en/of leidt tot aanvullende complicaties, beperkingen, verminderde participatie, verlies van sociale rollen, identiteitsverlies, een verminderd welbevinden of minder herstel. Het onderscheidt zich van andere vormen van preventie, zoals universele, selectieve of geïndiceerde preventie, omdat het zich richt op mensen waarbij psychische klachten al zijn ontwikkeld en die hiervoor al zorg of ondersteuning ontvangen. In andere verbanden wordt het ook wel tertiaire preventie genoemd.
Zorggerelateerde preventie is voornamelijk van toepassing tijdens het behandelproces. In de ggz het ook toegepast om de juiste nazorg buiten de ggz te bieden nadat een behandeling is afgerond (terugvalpreventie). Anderzijds wordt zorggerelateerde preventie ingezet worden om afgeronde behandeltrajecten te (her)evalueren en eventuele nieuwe zorgvragen opnieuw in behandeling te nemen.
Uit internationaal onderzoek blijkt dat een op de vijf mensen met psychische problemen langdurige klachten ontwikkelt (Conrad et al., 2017; Lång et al., 2021[1]). Het is dus van groot belang om meer te weten te komen over deze groep en een goed beeld te ontwikkelen wat er voor hen nodig is.
Preventie als strategie voor een derde meer herstel
In het plan van aanpak Over de brug werden twee strategieën voorgesteld om in Nederland ‘een derde meer herstel’ te realiseren (Projectgroep plan van aanpak EPA, 2014). Eén van de doelen was preventie van ernstige psychische problemen. In het plan van aanpak is echter vooral de andere strategie nader uitgewerkt, namelijk het bieden van goede zorg aan mensen die al ernstige psychische problemen hebben. Voorkómen van ernstige psychische aandoeningen viel buiten het bestek van dit plan. Toch passen preventieve activiteiten goed binnen de integrale aanpak van ernstige psychische problemen die in dit plan wordt gepropageerd.
Activiteiten van Kenniscentrum Phrenos
Kenniscentrum Phrenos zet zich allereerst in om het thema bij haar deelnemende instellingen te agenderen, overzichtelijk te maken waar de ontwikkelmogelijkheden liggen en hen te ondersteunen om het thema verder te ontwikkelen en aan te pakken.
Gezien het stadium in het zorgproces waar mensen in zitten op het moment dat zorggerelateerde preventie moet worden ingezet, is het ook van belang om de aansluiting te zoeken bij belangrijke stakeholders buiten de gespecialiseerde ggz en instellingen voor beschermd en begeleid wonen. Ook andere partijen, zoals het sociaal domein, de eerste lijn en sociale basisvoorzieningen hebben een belangrijke rol in zorggerelateerde preventie. Kenniscentrum Phrenos zal daarom ook actief de aansluiting zoeken met deze partijen en de verbinding leggen met haar deelnemende instellingen.
Conrad, A. M., Lewin, T. J., Sly, K. A., Schall, U., Halpin, S. A., Hunter, M., & Carr, V. J. (2017). Utility of risk-status for predicting psychosis and related outcomes: evaluation of a 10-year cohort of presenters to a specialised early psychosis community mental health service. Psychiatry research, 247, 336-344.
Lång, U., Yates, K., Leacy, F. P., Clarke, M. C., McNicholas, F., Cannon, M., & Kelleher, I. (2021). Systematic Review and Meta-analysis: Psychosis Risk in Children and Adolescents With an At-Risk Mental State. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry.