De kwaliteit van leven van mensen met langdurende psychische problemen blijft nog altijd fors achter bij die van de algemene bevolking. Triadisch werken – waarbij cliënt, diens naasten en zorgverleners met elkaar samenwerken – vergroot de kans op herstel. Vanuit deze wetenschap hebben Trimbos-instituut en Kenniscentrum Phrenos met financiering van ZonMw een actieonderzoek verricht bij de beweging Radicale vernieuwing langdurige ggz. Met een verdiepend onderzoeksverslag en Doeboek op basis waarvan organisaties zelf aan de slag kunnen als eindresultaat.
| De beweging ‘Radicale Vernieuwing langdurige ggz’ is een landelijk netwerk met als missie om bij te dragen aan het verbeteren van de kwaliteit van het dagelijks leven van cliënten in de langdurige ggz. |
Triadisch werken
Aafje Knispel, onderzoeker Trimbos-instituut: ‘Het onderzoek vertrekt vanuit een brede omschrijving van triadisch werken. Daarbij gaat het niet alleen om het versterken en betrekken van naasten, maar ook om het betrekken van de omgeving van cliënten. Denk daarbij aan het opdoen van relaties met anderen binnen bijvoorbeeld dagbesteding of vrije tijd. Een mooi voorbeeld waarin dit tot uiting komt is de aanpak Stap in de wijk van RIBW Overijssel. In deze aanpak worden cliënten aangemoedigd om nieuwe contacten op te doen door deel te nemen aan activiteiten in de wijk. Juist door in te zetten op ontmoeting en participatie kan iemand nieuwe rollen aannemen, anders dan die van “client”. Ook voor organisaties en professionals is het belangrijk de blik naar buiten te richten: wie bevinden zich in de omgeving buiten de muren van de ggz die voor cliënten en hun naasten van betekenis kunnen zijn? Dit betekent een verschuiving van visie en taakopvatting voor de zorg. Van “zorgen voor” maak je steeds meer de omslag naar “zorgen dat”.’
Belangrijke uitkomsten
Christien Muusse, onderzoeker Trimbos-instituut, vervolgt: ‘Eén van basiselementen van triadisch werken is daarnaast dat deelnemers gelijkwaardig zijn aan elkaar. Maar, hoe geef je dit in de praktijk vorm? In het onderzoek zagen we diverse mooie voorbeelden, waaronder het Spiegelgesprek bij Mentrum. In een dergelijk gesprek vertellen cliënten en naasten over hun ervaringen met de zorg aan de betrokken professionals. De professionals luisteren, maar gaan niet in discussie. Cliënten en naasten hebben dus de regie, wat bijdraagt aan meer gelijkwaardigheid. Naasten zagen en hoorden ook hoe andere cliënten (dan de eigen naaste) de zorg ervaarden. Zo kregen ze een completer beeld van de geboden zorg. Naast dat professionals en organisatie een beeld kregen van de ervaringen rondom zorg, kregen cliënten en naasten dat ook. Dit werkte verbindend en bekrachtigde zowel de cliënt en naasten als de professionals en de organisatie.’
Als cliënten, naasten en hulpverleners gelijkwaardig samenwerken biedt dit betere kansen voor herstel
Doeboek
Naast een rapportage van het onderzoek is een Doeboek ontwikkeld dat praktijken helpt bij de omslag van regels naar relaties en triadisch werken met een stappenplan. Het Doeboek bevat werkvormen en praktische opdrachten. Teams en organisaties kunnen zo zelf aan de slag met Radicale vernieuwing. Christine Kuiper, Kenniscentrum Phrenos: ‘Een voorbeeld van een veel beproefde werkvorm is het kampvuurgesprek. Hierbij gaan cliënt, naasten, zorgverleners, ervaringsdeskundigen, managers en bestuurders op gelijkwaardige wijze in een open sfeer met elkaar in gesprek. Niet vanuit de professionele rol, maar juist vanuit het mens zijn. Een gespreksthema is bijvoorbeeld: “wat is betekenisvol leven voor jou?” Door een dergelijk kampvuurgesprek en onderwerp ontstaat meer gelijkwaardigheid en worden gedeelde behoeften zichtbaar.’
Meer informatie
De rapportage van het Actieonderzoek en Doeboek kunt u hieronder downloaden. Op 26 maart worden de publicaties officieel openbaar gemaakt in een webinar in samenwerking met Radicale vernieuwing.
