Over het algemeen hebben personen met ernstige psychische aandoeningen (EPA) minder toegang tot sociale rechtvaardigheid. Ze leven vaak in marginale omstandigheden. Zelfs het zoeken van ggz-hulp vormt voor deze groep vaak een uitdaging. In deze Amerikaanse beschouwing wordt allereerst gesteld dat hulpverleners in de ggz hun positie moeten gebruiken om personen met EPA beter aan het maatschappelijk leven te laten deelnemen en wordt met behulp van het intersectionele model van herstel, burgerschap en sociale rechtvaardigheid aangegeven hoe dat in verschillende settings tot stand kan worden gebracht. Intersectionaliteit of kruispuntdenken is het fenomeen dat maatschappelijke ongelijkheid zich voordoet langs verschillende assen die elkaar snijden. De herstelbeweging is fundamenteel verstrengeld met sociale rechtvaardigheid en burgerschap. Burgerschap wordt hier opgevat als individuele toegang tot en verbondenheid met verantwoordelijkheden, rechten, rollen, relaties en middelen. Burgerschap staat centraal bij personen met EPA die in een hersteltraject zitten en sociale rechtvaardigheid nastreven. De interventies kunnen plaatsvinden op het micro –, meso – en macro-niveau. Hulpverleners en met name managers en leiders in ggz-instellingen kunnen in verschillende domeinen interventies ontwikkelen en inzetten: 1. Voorlichting; training; bijscholing: men kan b.v. Positive Behavioral Support (PBS) plannen opzetten waarbij de stem van de patiënt en zijn autonomie centraal staan, het op zich nemen van sociale rollen wordt aangemoedigd, shared-decision making leidend is bij besluiten over medicatie en dwang vermeden wordt. Alle werknemers moeten hierin bijgschoold worden. 2. Beheer; bestuur: de hele hulpverlening patiënt-gericht en gericht op de sterke punten van de patiënten gaan inrichten. 3. Onderzoek en evaluatie: op herstel en de bevordering van burgerschap gerichte interventies laten onderzoeken, zodat de positieve uitkomsten duidelijk naar buiten komen. 4. Klinische interventies: de invoering van bepaalde klinische interventies (zoals PBS) kunnen zinvol zijn om transformaties te ondersteunen. Focus op de intersectie van herstel, burgerschap en sociale rechtvaardigheid kan een basis leggen voor een betere ggz.
Carr ER, Ponce AN. (2021) Supporting Mental Health Recovery, Citizenship, and Social Justice. Community Ment Health J. 2022 Jan;58(1):11-19. doi: 10.1007/s10597-021-00900-y. Epub 2021 Oct 30.