Door Lars de Winter
Onlangs heeft Kenniscentrum Phrenos, in samenwerking met Amsterdam UMC locatie AMC en UMCG, een meta-analyse gepubliceerd in Schizophrenia Research over het beloop van maatschappelijk functioneren bij mensen met een psychotische stoornis in verschillende fases van hun psychische aandoening. De publicatie is hier te vinden. Hieronder kunt u de samenvatting lezen.
Achtergrond en onderzoeksvraag
Mensen die een psychotische stoornis, ook wel schizofrenie spectrum stoornis, hebben, ondervinden hier veel last van in hun dagelijks leven. Dit geldt ook voor mensen in hun omgeving. Niet enkel vanwege de symptomen die bij de psychotische stoornissen horen, maar ook vanwege de grote moeite die zij ervaren om hun maatschappelijke rollen op een goede manier te vervullen. Verbetering in het maatschappelijk functioneren bij mensen met een psychotische stoornissen hangt samen met veel factoren, zoals bijvoorbeeld de ernst van hun symptomen, het cognitief functioneren of het welbevinden van de cliënt. Ook maakt het uit hoe lang de cliënt al last heeft van een psychotische stoornis en zijn er verschillen te vinden in effecten op de korte en lange termijn. In deze meta-analyse onderzoeken we alle studies die wereldwijd het langetermijnbeloop van maatschappelijk functioneren bij mensen met een psychotische stoornis hebben onderzocht en schetsen we een beeld in welke fase van hun psychotische stoornis mensen het meest verbeteren op het gebied van maatschappelijk functioneren en welke factoren hiermee samenhangen.
Waar hebben we naar gekeken?
We hebben 84 studies geselecteerd en geanalyseerd die mensen met een psychotische stoornis ten minste 1 jaar hebben gevolgd op één van de volgende maatschappelijke domeinen: 1) Algemeen maatschappelijk functioneren; 2) Sociaal adaptief gedrag; 3) Mate van onafhankelijkheid in functioneren; 4) Betrokkenheid bij sociale of vrije tijdsactiviteiten; 5) functioneren in werk of opleiding. We hebben de uitkomsten van deze studies ingedeeld in 4 subgroepen op basis van de ziekteduur: minder dan 2 jaar; tussen de 2 en 5 jaar; tussen de 5 en 10 jaar; meer dan 10 jaar last van een psychotische stoornis. Binnen die subgroepen hebben we bekeken in hoeverre ze op de korte en lange termijn verbeteren en welke factoren samenhangen met verbetering in maatschappelijk functioneren.
De resultaten
Over het algemeen vonden we een bovengemiddeld sterke verbetering op het algemeen maatschappelijk functioneren, voornamelijk in de eerste 5 jaar van de psychotische stoornis. We vonden slechts een kleine verbetering op sociaal adaptief gedrag, onafhankelijkheid en werk en opleiding en deze verbetering vonden we vooral bij mensen die al wat langer (meer dan 5 jaar) last hadden van hun psychotische stoornis. We vonden geen verbetering in de betrokkenheid bij activiteiten. We vonden over het algemeen dat weinig negatieve symptomen en een hoge kwaliteit van leven samenhangen met sterkere verbeteringen in het maatschappelijk functioneren. Verder vonden we dat het gebruik van rehabilitatie-interventies, al dan niet gecombineerd met een andere rehabilitatie of psychotherapeutische interventie, een positief effect heeft op de verbetering van werk en opleiding.
Conclusies en klinische implicaties
Dit is de eerste meta-analyse die heeft gekeken naar het beloop van het maatschappelijk functioneren bij mensen in verschillende fases van hun psychotische stoornis. Voornamelijk de resultaten over het algemeen maatschappelijk functioneren zijn gebaseerd op een groot aantal studies en laten een consistente trend zijn, terwijl de resultaten op de andere maatschappelijke domeinen wat minder betrouwbare trends laten zien. Dit komt doordat de resultaten uiteenlopen tussen de studies en er relatief weinig studies over zijn gepubliceerd. Al met al kunnen we concluderen dat mensen met een psychotische stoornis voldoende potentie hebben om te verbeteren in het maatschappelijk functioneren gedurende hun psychotische stoornis. Over het algemeen kunnen we uit deze meta-analyse de volgende zaken aanbevelen:
1) De optimale potentie voor verbetering van maatschappelijk functioneren zit in de eerste 5 jaar na de start van de psychotische stoornis. Het is dus van belang er vroeg bij te zijn.
2) Er is meer onderzoek en ontwikkeling nodig in de behandeling en begeleiding van mensen met een psychotische stoornis in specifieke domeinen van maatschappelijk functioneren, zoals begeleiding naar werk en opleiding, verbeteren van sociale vaardigheden en de autonomie.
3) Het maatschappelijk functioneren bij mensen met een psychotische stoornis kan verbeterd worden wanneer ook focus ligt op de negatieve symptomen en het welbevinden van mensen.
Meer weten?
Stuur een mail naar Lars de Winter via Lwinter@kcphrenos.nl.
Naar het artikel:
Lars de Winter, Chrisje Couwenbergh, Jaap van Weeghel, Ilanit Hasson-Ohayon, Jentien M. Vermeulen, Cornelis L. Mulder, Nynke Boonstra, Kete M. Klaver, Matthijs Oud, Lieuwe de Haan, Wim Veling (2022). Changes in social functioning over the course of psychotic disorders–A meta-analysis, Schizophrenia Research, Volume 239,55-82, https://doi.org/10.1016/j.schres.2021.11.010.
