Netwerkzorg is een sector-verbindende visie voor het leveren van geïntegreerde zorg aan mensen met mentale gezondheidsproblemen, gebaseerd op de principes van positieve gezondheid en herstelondersteunende zorg. Vanuit deze visie vormen zorgprofessionals, sociale instanties en naasten van de cliënt samen een ondersteunend netwerk rond en met een cliënt.

Waarom is netwerkzorg belangrijk?

Mensen met mentale gezondheidsproblemen hebben vaak te maken met problemen op meerdere levensgebieden die niet binnen één organisatie of discipline opgelost kunnen worden. Netwerkzorg zorgt ervoor dat verschillende zorg- en welzijnsorganisaties, ervaringsdeskundigen en het sociale netwerk van de cliënt beter samenwerken. Dit zorgt voor beter passende zorg en ondersteuning en helpt mensen sneller en duurzamer te herstellen.

Het werken aan integrale zorg voor mensen met ernstige psychische problemen is niet nieuw. Er zijn al veel organisaties in de ggz, het sociaal domein en andere domeinen aan de slag met netwerkzorg en netwerksamenwerking. Netwerkzorg is onderdeel van een landelijke beweging naar meer integrale zorg, zoals ook terugkomt in initiatieven als GEM en het opzetten van mentale gezondheidsnetwerken. Het blijft echter nog een uitdaging om tot een duurzame en brede transitie te komen, waarin formele netwerkpartners en het informele netwerk van naasten gelijkwaardig samenwerken om de meest passende zorg vanuit de behoeften van de cliënt vorm te geven. Daar dragen we via dit platform graag aan bij.

Wat is netwerkzorg?

Netwerkzorg is een sector-verbindende visie voor het leveren van geïntegreerde zorg aan mensen met mentale gezondheidsproblemen, gebaseerd op de principes van positieve gezondheid en herstelondersteunende zorg. Vanuit deze visie vormen zorgprofessionals, sociale instanties en naasten van de cliënt samen een ondersteunend netwerk rond en met een cliënt. Belangrijke uitgangspunten zijn het vergroten van eigen regie bij de cliënt en het direct en langdurig samenwerken met naasten en hulpverleners. In plaats van losse hulpverleners die afzonderlijk werken, staat de cliënt en diens herstel centraal. Dit leidt tot betere afstemming en voorkomt dat mensen tussen wal en schip vallen.

Voorheen spraken we ook wel over ‘Netwerkpsychiatrie’ om duidelijk te maken dat het om netwerkzorg rond mentale gezondheid gaat. Inmiddels spreken we liever van ‘Netwerkzorg’ (-mentaal) om duidelijk te maken dat het gaat om gelijkwaardige samenwerking tussen allerlei partijen in verschillende domeinen.

Voor wie is netwerkzorg?

Netwerkzorg is er voor iedereen die te maken heeft met zorgvragen waarbij meerdere domeinen betrokken zijn. Dit kunnen mensen zijn met ernstige psychiatrische aandoeningen, maar ook mensen met een combinatie van mentale en sociale problemen, zoals schulden, dakloosheid of verslaving. Ook naasten en mantelzorgers kunnen profiteren van een goed functionerend netwerk, omdat dit hen ondersteunt bij de zorg voor hun dierbare.

Belangrijke werkwijzen om netwerkzorg te versterken

Om netwerkzorg vorm te geven is het belangrijk om zowel op het niveau van de patiënt (microniveau) in netwerken samen te werken, als op het niveau van organisaties in de wijk en regio (mesoniveau), waarbij beide niveaus elkaar versterken.

Daarvoor kunnen verschillende concrete werkwijzen worden ingezet:

• Netwerkintake (microniveau)

Bij de start van een behandeling wordt niet alleen gekeken naar de klachten van de cliënt, maar juist ook de wensen, mogelijkheden en de persoonlijke doelen van de cliënt komen aan bod. Er wordt gekeken naar wat iemand zelf kan doen en naar het bestaande ondersteuningssysteem. Wie zijn betrokken? Welke hulpbronnen zijn beschikbaar? Dit kan een startpunt zijn voor een samenwerkgroep.

• Samenwerkgroepen (mesoniveau)

Een samenwerkgroep (ook wel resourcegroep genoemd) is een persoonlijk ondersteuningsnetwerk rondom de cliënt, bestaande uit hulpverleners, naasten en andere betrokkenen. Regelmatige bijeenkomsten zorgen ervoor dat iedereen op één lijn zit en samenwerkt aan herstelgerichte doelen.

• Domein-overstijgend samenwerken (macroniveau)

Effectieve netwerkzorg betekent samenwerking tussen informele hulp en ondersteuning en formele hulp en ondersteuning zoals ggz, huisartsen, maatschappelijke organisaties, gemeenten en bijvoorbeeld werkgevers. Door over de grenzen van sectoren heen te kijken, kunnen zorg en ondersteuning beter aansluiten op iemands leven en behoeften. Dit vraagt van organisaties om deze samenwerking actief vorm te geven.

Bij elk van deze werkwijzen is het van belang om de onderliggende principes van Herstelondersteunende zorg en Positieve Gezondheid als gemeenschappelijke taal en leidraad te gebruiken.

We gaan er niet van uit dat je een volledige transitie naar integrale netwerkzorg hebt gemaakt wanneer je deze drie werkwijzen en een gemeenschappelijke taal implementeert. Wel kun je de werkwijzen gebruiken als een concreet startpunt om handen en voeten te geven aan het organiseren van netwerkzorg in je eigen wijk of regio.

Over dit digitaal platform

Dit digitale platform heeft als doel om zorgprofessionals die aan de slag gaan met netwerkzorg op weg te helpen met informatie, praktische tools, een overzicht van scholingen en mogelijkheden voor uitwisseling. Het streven is om ook professionals en teams die al langer vanuit de visie van netwerkzorg werken, verdere onderbouwing, handvatten en inspiratie te bieden en een plek om te verbinden met andere netwerkpartners en regio’s die gemotiveerd zij om de transitie te maken.

Initiatiefnemers van dit digitale platform zijn de personen en partijen die verbonden zijn aan de Regiegroep Netwerkzorg:

• UMCU, Floortje Scheepers
• Erasmus Universiteit, Niels Mulder
• Reinier van Arkel, Tom van Mierlo
• Frits & Gijs, Frits Bovenberg
• Kenniscentrum Phrenos, Lia van der Ham en Daniëlle van Duin

Overige betrokken partijen zijn:

• Stichting RACT
• Forta, opleidingen voor ggz professionals
• GGZ Ecademy, samen leren in de ggz