Stigmatisering en ongelijke behandeling van patiënten met psychische problemen in het ziekenhuis Zuyderland Medisch Centrum is een gelaagd probleem dat serieuze aandacht verdient op alle niveaus van de organisaties. Dat is de conclusie van een onderzoek dat Kenniscentrum Phrenos en Hogeschool Utrecht (HU) uitvoerden in opdracht van Zuyderland Medisch Centrum, met vestigingen in Heerlen en Sittard-Geleen. Op vrijdag 28 november heeft bestuurder Martine Huurman het rapport in ontvangst genomen namens de Bestuursraad van het Zuyderland MC.
Aanleiding voor het onderzoek was een uitspraak van het College voor de Rechten van de Mens. Dit College oordeelde op 21 februari 2024 dat er sprake is geweest van discriminatie op grond van psychische problematiek bij een patiënt van Zuyderland Medisch Centrum. Om meer zicht te krijgen op de aard en uitingsvormen van stigmatisering en ongelijke behandeling én om handvatten te krijgen voor verbetering, vroeg het ziekenhuis aan Kenniscentrum Phrenos en Hogeschool Utrecht om onderzoek te doen en aanbevelingen te formuleren.
Onderzoeksrapport met aanbevelingen
De belangrijkste uitkomst van het onderzoek ‘(On)gelijke behandeling van patiënten met psychische problemen in het ziekenhuis’ (november 2025) is dat stigmatisering en ongelijke behandeling van patiënten met psychische problemen serieuze aandacht verdienen en wel op alle niveaus van de organisatie. Onjuiste beeldvorming of stereotypering van deze patiënten kan leiden tot het onvoldoende of niet serieus nemen van lichamelijke klachten. Dit kan tijdige diagnostiek en behandeling van lichamelijke klachten verhinderen, en leiden tot negatieve interacties en zorgervaringen.
De onderzoekers bevelen de artsen en verpleegkundigen van het Zuyderland MC aan om onder alle omstandigheden oog te hebben voor de mens achter de patiënt. Laura Neijmeijer, onderzoeker Kenniscentrum Phrenos: “Dat betekent dat je je als arts of verpleegkundige niet laat leiden door onbewuste vooroordelen, gevoelens van ongemak of onmacht die bepaalde patiënten bij je oproepen, maar dat je in staat bent om vanuit een open, nieuwsgierige houding het échte contact aan te gaan. En dat begint ermee dat je met oprechte aandacht luistert naar wat iemand je te vertellen heeft en dat je zijn of haar klachten serieus neemt, ongeacht zijn eventuele psychische aandoening”. Casuïstiekbesprekingen, intervisie en moreel beraad kunnen worden ingezet om als arts of verpleegkundige de eigen attitude onder de loep te nemen en om de omgang met patiënten met psychische problemen of ‘niet-coöperatief gedrag’ te verbeteren. De onderzoekers pleiten daarbij voor de inzet van ervaringsdeskundigen.
Aanbevelingen opgepakt
Zuyderland Medisch Centrum wil naar aanleiding van de aanbevelingen van het rapport stigmatisering en ongelijke behandeling van patiënten met psychische problemen voortaan structureel aanpakken. Esther Talboom-Kamp, lid Raad van Bestuur Zuyderland Medisch Centrum:
“We moeten erkennen dat psychische problematiek niet iets is van ‘de GGZ’, maar van ons allemaal. Mensen met psychische problemen verdienen dezelfde aandacht, zorg en respect als ieder ander. Dit onderzoek is een wake-up call én een kans om onze zorg fundamenteel te verbeteren.”
Zuyderland Medisch Centrum heeft dit daarom als een ziekenhuisbreed kwaliteitsthema aangemerkt. Dit betekent:
- Structurele aandacht op alle niveaus van de organisatie: van werkvloer tot bestuur.
- Professionele reflectie en intercollegiale steun om handelingsverlegenheid te verminderen.
- Deskundigheidsbevordering en bewustwording van attitudes en vooroordelen.
- Betrekken van ervaringsdeskundigen en ex-patiënten in scholing en beleid.
- Verbeteren van samenwerking met GGZ-partners, inclusief betere beschikbaarheid van de Psychiatrisch Consultatieve Dienst (PCD).
Kenniscentrum Phrenos en de HU zijn blij dat Zuyderland Medisch Centrum de aanbevelingen van het rapport zo voortvarend heeft opgepakt. De onderzoekers hopen dat andere ziekenhuizen zullen volgen.
Onderzoeksmethode
Het onderzoek is gedaan tussen mei 2024 en augustus 2025. Doel van het onderzoek was om zicht te krijgen op de ervaringen van zowel patiënten als artsen en verpleegkundigen met vormen van (on)gelijke behandeling binnen het ziekenhuis. Tijdens het onderzoek is informatie uit literatuur en zorgstandaarden samengebracht met informatie uit interviews met ex-patiënten, observaties van en interviews met de verpleegkundig specialisten van de psychiatrisch consultatieve dienst (PCD) en uitkomsten van de focusgroepen met artsen en verpleegkundigen.
Meer informatie
- Download rapport (On)gelijke behandeling van patiënten met psychische problemen in het ziekenhuis; in gesprek met patiënten en zorgprofessionals van Zuyderland Medisch Centrum (pdf) via de website van Phrenos. Het onderzoek is uitgevoerd door Laura Neijmeijer, senior onderzoeker bij Phrenos, en Niek Galenkamp, onderzoeker en promovendus bij Hogeschool Utrecht.
- Meer informatie over rapport: Anne van Voorthuizen, avoorthuizen@kcphrenos.nl, communicatieadviseur Kenniscentrum Phrenos
- Meer informatie over het onderzoeksprogramma van de HU over ConnectEm, passende acute zorg bij psychische ontregeling
