Zelfmanagement is het beslissen en handelen van een individu op basis van persoonlijke keuzes om de gevolgen van een aandoening op het leven te reguleren. Het omvat zelfzorg, zelfhulp en zelfregie. In het kader van de doorgaande deïnstitutionalisering en de ontwikkeling van een op herstelprincipes georganiseerde ggz is er veel meer aandacht voor zelfmanagement door personen met EPA. Omdat hiervoor een aantal vaardigheden moet worden beheerst, is ondersteuning bij zelfmanagement door hulpverleners en naasten van belang en vaak ook gewenst. In deze Nederlandse kwalitatieve systematische review en thematische synthese (n= 31 studies) worden vanuit het perspectief van de cliënten met EPA de ondersteuningsbehoeftes bij de ontwikkeling en de instandhouding van zelfmanagement geïnventariseerd en geordend. Methodisch werd een thematische synthese van de kwalitatieve literatuur uitgevoerd volgens de richtlijnen van Thomas en Harden (2008). De kwaliteit van de literatuur werd beoordeeld met de Qualitative Assessment and Review Instrument (QARI). De zelfmanagement-gebieden waarop ondersteuning nodig is, zijn: a. reguleren van symptomen; b. reguleren van de behandeling; c. reguleren van de gevolgen van de aandoening; d. reguleren van de lifestyle; d. reguleren van de stoornis. Op de volgende zelfmanagement thema’s hebben de cliënten concrete en wisselende behoefte aan ondersteuning: 1. Behoefte aan informatie: over de stoornis; uitwisselen van ervaringen met peers; psycho-educatie. 2. Behoefte aan emotionele steun: een luisterend oor; veilige naasten moeten daadwerkelijk aanwezig zijn. 3. Behoefte aan erkenning en positieve bevestiging: met name in een crisis wil men horen dat men goed is en weer zal opknappen. 4. Behoefte aan aanmoediging: stimulans krijgen om verder te gaan; aanwezigheid van een buddy. 5. Behoefte aan begeleiding: feedback op gedrag en raadgevingen krijgen. Zelfmanagement betekent dus niet ‘alles zelf doen’, maar vooral in staat zijn om, als het nodig is, steun bij anderen te vragen.
Beentjes TAA, van Gaal BGI, van Achterberg T, Goossens PJJ. (2020). Self-Management Support Needs From the Perspectives of Persons With Severe Mental Illness: A Systematic Review and Thematic Synthesis of Qualitative Research. J Am Psychiatr Nurses Assoc. Sep/Oct;26(5):464-482.