Stigma is een van de belangrijkste belemmerende factoren voor herstel bij personen met psychische problemen of middelenverslaving. Taalgebruik heeft mogelijk invloed op de stigmatiserende houding en het gedrag. Het kan uitmaken of iemand wordt aangeduid als ‘een schizofreen’ of als ‘een persoon met schizofrenie’. In dit Nederlandse empirische vignette onderzoek (N=361) werd bij hulpverleners onderzocht of er een verband is tussen de verschillende wijzen waarop gerefereerd wordt naar personen met psychische problemen of middelenverslaving en stigmatiserende houdingen. Dit is gedeeltelijk een replicering van studies van Kelly et al. uit 2010. Er werden vignetten van vier stoornissen beschreven: drugsverslaving, alcoholverslaving, depressie en schizofrenie. Van elk vignet werden de problemen van de persoon in vier verschillende taalstijlen beschreven: stoornis-eerst (alcoholist); persoon-eerst (heeft een alcoholverslaving); slachtoffer-taal (lijdt aan een alcoholverslaving) of herstel-taal (is in herstel van een alcoholverslaving). Iedere deelnemer kreeg vignetten van de vier stoornissen in één taalstijl. Daarna werd een vragenlijst met 24 items afgenomen waarbij items uit verschillende meetinstrumenten werden gebruikt, o.a. een schuld en controleschaal en de Attribution Questionnaire. Behalve een variantieanalyse werd ook een factoranalyse op de data uitgevoerd. Dat leverde vier categorieën op waarop de uitkomsten konden worden uitgezet: sociale dreiging; onvoorspelbaarheid; discriminatie; herstelverwachtingen. Uit de analyses werden bij de hulpverleners geen significante verschillen gevonden tussen de verschillende taalstijlen enerzijds en oordelen over ervaren sociale dreiging en onverspelbaarheid, het toekennen van schuld of controle of verwachtingen met betrekking tot herstel of mate van discriminatie ten aanzien van personen met psychische problemen of middelenverslaving anderzijds. Aandacht voor taalgebruik is niet de meest effectieve ingang om stigma bij hulpverleners aan te pakken. Er is overigens wel concensus om geen stoornis-eerst omschrijvingen te gebruiken.
Martinelli TF, Meerkerk GJ, Nagelhout GE, Brouwers EPM, van Weeghel J, Rabbers G, van de Mheen D. (2020). Language and stigmatization of individuals with mental health problems or substance addiction in the Netherlands: An experimental vignette study. Health Soc Care Community. 2020 Sep;28(5):1504-1513.