De Italiaanse Wet 180 (1978) had tot doel alle psychiatrische ziekenhuizen in Italië te sluiten. Tot op heden is dat in Triëst nog steeds het geval en wordt de zorg voor mensen met psychische problemen daar op een radicaal andere wijze georganiseerd. In dit Nederlands etnografisch onderzoek naar de praktijk van de ambulante ggz in Triëst werd middels participerende observatie en interviews onderzocht welke concepten centraal staan en wat door de hulpverleners en cliënten onder ‘goede’ zorg wordt verstaan. En wat wij in Nederland daarvan kunnen leren. In het Triëst-model zijn geen gedwongen opnames, geen separaties, geen gesloten deuren. In Triëst zijn vier Community Mental Health Centers (CMHC), waar verpleegkundigen, psychiaters, psychologen, maatschappelijk werkers en rehabilitatie specialisten werken. Iedereen kan naar binnen lopen en om hulp vragen. Er zijn geen wachtlijsten en verwijzingen zijn niet verplicht. De hulpverleners geven aan dat de hulp ‘goed’ is als de cliënten onderdeel zijn van een zorgcollectief. Alle hulpverleners hebben als primaire taak om ervoor te zorgen dat het sociale netwerk van de cliënten zoveel mogelijk onderhouden wordt. Veel cliënten worden in hun thuisomgeving bezocht. De sociale relaties van de cliënt staan centraal. Bij een crisis worden alle contacten (familie, vrienden, werkgever, school) daarvan op de hoogte gesteld. De hulpverleners, ook de psychiaters, bemoeien zich met alle levensdomeinen van de cliënten. Goede ggz-hulp houdt zich in dit systeem niet primair bezig met de vermindering van symptomen. Vaak kunnen ze een toename van symptomen voor zijn door die nadruk op sociale relaties. Onafhankelijk leven en beschermd wonen worden in dit concept niet altijd als ‘goed’ bestempeld omdat het tot een sociaal isolement kan leiden. Het gaat niet alleen om het sluiten van ziekenhuizen, maar om het aanbieden van omgevingen en netwerken waarin de cliënt sociaal het meest tot zijn recht komt. Het dagelijks in het CMCH aanbieden van lunches voor alle cliënten leverde spanning op: het is goed voor het onderhouden van het sociale netwerk, maar de cliënten komen daardoor niet met ‘andere’ mensen in contact.
Muusse C, Kroon H, Mulder CL, Pols J. (2020). Working on and with Relationships: Relational Work and Spatial Understandings of Good Care in Community Mental Healthcare in Trieste.
Cult Med Psychiatry. 2020 Dec;44(4):544-564.