Kenniscentrum Phrenos heeft in opdracht van Zorginstituut Nederland een project uitgevoerd waarin goed uitgewerkte en overdraagbare praktijkvoorbeelden werden verzameld op het gebied van somatische screening bij mensen met een psychose of andere ernstige psychische problemen in de gespecialiseerde ggz en eerstelijnszorg.
Deze praktijkvoorbeelden zijn gepresenteerd in een digitaal overzicht, dat professionals uit de gespecialiseerde ggz en de huisartsenpraktijk ondersteunt in het opzetten, organiseren en uitvoeren van jaarlijkse somatische screenings bij de doelgroep. Daarnaast heeft Kenniscentrum Phrenos een eindrapport met uitgebreidere informatie over de resultaten en het proces van het onderzoek gemaakt. Beide producten zijn hieronder te vinden. Deze eindproducten bieden handvatten voor de praktijk om de somatische screening op een goede manier tot uitvoering te brengen.
Waarom is dit project belangrijk?
Cliënten met een ernstige psychische probleem en in het bijzonder die met schizofreniespectrumstoornissen, hebben naast psychische problemen ook vaak last van lichamelijke problemen. Zo heeft in Nederland meer dan 50% van de cliënten met een schizofreniespectrumstoornis [1] en 50 tot 69% van de mensen met een ernstige psychisch probleem [2,6] ernstige lichamelijke problemen in de vorm van metabool syndroom. Dit is een substantieel groter aantal dan in de algemene bevolking, waar 28,8% metabool syndroom heeft [3]. Dergelijke somatische problematiek bij mensen met schizofreniespectrum-stoornissen en andere ernstige psychische problemen leidt tot een levensverwachting die 15 tot 20 jaar korter is dan in de algehele bevolking [4,5].
Vanwege de verhoogde kans op ernstige somatische problemen en de verkorte levensverwachting bij mensen met schizofreniespectrumstoornissen en andere ernstige psychische problemen wordt vanuit de richtlijnen aangeraden om deze doelgroep jaarlijks te screenen op somatische klachten. In de praktijk blijkt dit echter onvoldoende te worden geïmplementeerd, mede door toedoen van knelpunten in de organisatie en handelingsverlegenheid. Om die reden is het van belang om het praktijkveld hierin te ondersteunen via een overzicht van goede voorbeelden en een praktische handreiking rondom de implementatie van somatische screening bij mensen met schizofreniespectrumstoornissen en andere ernstige psychische problemen.
Resultaten van het project
Hiermee bieden we een overkoepelend overzicht van verschillende aanpakken en praktijkvoorbeelden die er in het land zijn op het gebied van somatische screening. Daarnaast hebben we een selectie gemaakt met inspirerende en overdraagbare voorbeelden die het veld optimaal kunnen ondersteunen. Mocht u vragen hebben over de eindproducten, dan kunt u contact opnemen met Lars de Winter via Lwinter@kcphrenos.nl.
Literatuur
1. Bruins, J., Pijnenborg, G. H., van den Heuvel, E. R., Visser, E., Corpeleijn, E., Bartels-Velthuis, A. A., … & Jörg, F. (2017). Persistent low rates of treatment of metabolic risk factors in people with psychotic disorders: a PHAMOUS study. The Journal of Clinical P{sychiatry, 78(8), 0-0.
2. Deenik, J., Tenback, D. E., Tak, E. C., Rutters, F., Hendriksen, I. J., & van Harten, P. N. (2019). Changes in physical and psychiatric health after a multidisciplinary lifestyle enhancing treatment for inpatients with severe mental illness: The MULTI study I. Schizophrenia research, 204, 360-367.
3. Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Mileu (RIVM, 2012). Metabool syndroom, naar leeftijd en geslacht. Verkregen via: https://www.rivm.nl/sites/default/files/2018-11/Metabool%20syndroom%20naar%20leeftijd%20en%20geslacht.pdf.
4. Laursen, T. M., Nordentoft, M., & Mortensen, P. B. (2014). Excess early mortality in schizophrenia. Annual review of clinical psychology, 10, 425-448.
5. Hjorthøj, C., Stürup, A. E., McGrath, J. J., & Nordentoft, M. (2017). Years of potential life lost and life expectancy in schizophrenia: a systematic review and meta-analysis. The Lancet Psychiatry, 4(4), 295-301.
6. Noortman, L., De Winter, L. & Deenik, J. (2021). Prevalence and screening of Cardiometabolic Risk factors in Patients with Severe Mental Illness: a Multi-center Cross-sectional Cohort Study. Manuscript in preparation.
