Voor mensen met autisme kan het ontwikkelen en benutten van executieve functies een uitdagende taak zijn. Executieve functies zijn mentale processen die essentieel zijn voor zelfregulatie: het reguleren van gedachten, gevoelens en gedrag. Het vermogen tot zelfregulatie speelt een belangrijke rol bij het dagelijks functioneren. Herstel of ontwikkeling van executieve functies, en daarmee van zelfregulatie, kan essentieel zijn voor maatschappelijke participatie.

Het merendeel van de mensen met autisme heeft moeite met één of meer executieve functies, waarbij de uiting hiervan heel verschillend kan zijn. Sommige mensen kunnen geen planning maken, maar voeren opdrachten heel goed uit. Anderen kunnen juist heel goed een planning maken, maar komen niet tot uitvoeren. Daarom is het belangrijk goed in beeld te brengen waar kwaliteiten en valkuilen liggen.

ZEEF-methodiek

Om meer te leren over de eigen executieve functies en verdere ontwikkelingsmogelijkheden te ontdekken is de ZEEF-methodiek ontwikkeld door Hogeschool Leiden in samenwerking met ervaringsdeskundigen en professionals uit de GGZ-praktijk. ZEEF staat voor zelfregulatie en executieve functies. Het is een gespreksmethodiek waarmee cliënten samen met een ZEEF-begeleider op zoek gaan naar de rol van zelfregulatie in hun dagelijks leven. De methodiek biedt hierbij een kader om het gesprek aan te gaan vanuit een brede theorie over zelfregulatie. Met behulp van diverse materialen (blokken, kaartjes en touwtjes) kunnen niveaus van functioneren en verbanden visueel weergegeven worden.

Binnen GGZ Rivierduinen is in de afgelopen twee jaar een start gemaakt met het integreren van de gespreksmethodiek in het dagelijkse werken van Beschermd Wonen. In aanvulling hierop onderzoeken ze in de komende periode samen met de poli Autisme op welke manier de ZEEF-methodiek een betekenisvolle aanvulling kan zijn op het bredere al bestaande diagnose-, behandel- en ondersteuningsaanbod voor cliënten van GGZ Rivierduinen met (een vermoeden van) autisme.

Meer weten?

• Meer lezen over zelfregulatie kan in het gratis digitale boekje Zelfregulatie als herstel.
• Meer lezen over de ZEEF-methodiek kan op de website van Hogeschool Leiden.