Op donderdagmiddag 9 september 2021 nam Jaap van Weeghel officieel afscheid als directeur Wetenschap bij Kenniscentrum Phrenos. In februari legde hij deze functie neer en werd hij opgevolgd door Floortje Scheepers.
Het symposium vond plaats op de tribunes van het stadion Galgenwaard, de thuisbasis van FC Utrecht. Door het prachtige weer schoof het publiek ieder uur weer een plaatsje hogerop, om een plekje in de schaduw te zoeken. Voorafgaand aan het inhoudelijke gedeelte kreeg Jaap nadat hij door de spelerstunnel was opgekomen, een cadeau aangereikt door Gert Kruys – voormalig voetballer bij FC Utrecht.
Het programma was samengesteld door Jaap van Weeghel.
Dagvoorzitter was Elsbeth de Ruijter, voorzitter van het bestuur van Kenniscentrum Phrenos.
Hierna volgde een inleiding door Jaap van Weeghel: Herstel van verhoudingen: inspiratiebronnen in vijf decennia GGz. Hij nam ons mee in de ontwikkelingen van rehabilitatie en herstel van mensen met ernstige psychische problemen vanaf de jaren 70, de periode waarin Jaap zich hiervoor ingezet heeft. Het begon met het verhaal van een fiets voor Rietje op zijn eerste werkplek, die graag wilde fietsen, maar daarvoor eerst de vooroordelen van het personeel van de kliniek moest zien te overwinnen. Jaap liet vervolgens een hele reeks ontwikkelingen de revue passeren om uiteindelijk uit te komen bij Netwerkpsychiatrie, volgens de principes van sectoroverstijgende samenwerking; continuïteit van zorg volgens herstelondersteunende principes, waarbij regionale inbedding gewenst is en de cliënt de regie heeft. Deze zorg wordt georganiseerd rondom de persoon met ernstige psychische problemen en zijn/haar naasten: het microsysteem. Voorbeelden hiervan zijn Resource groepen en Peer-supported Open Dialogue. Wat is nodig om het goede van de afgelopen decennia te behouden en uit te voeren? Hiervoor zullen we meer focus moeten leggen in onze activiteiten en veel energie moeten steken in de beschikbaarheid en de uitvoering van een aantal evidence-based interventies en programma’s waarover consensus bestaat. Download presentatie
Tweede spreker was Rob Sips, filosoof en ervaringsdeskundige. In zijn lezing ‘Niveaus van herstel na psychose: filosofie en ervaring’ ging hij in op de manieren waarop in de ggz wordt gekeken naar psychose en hoe dit verschilt met de ervaringen van mensen die een psychose (gehad) hebben. Hij verwees hierbij naar bekende filosofen zoals Merleau-Ponty, Husserl en Kierkegaard. Hij is ervan overtuigd dat herstel veel beter kan verlopen als men in de ggz niet alleen focust op wanen en hallucinaties, maar uitgaat van mogelijkheden, risico’s durven nemen, VALLEN en opstaan. Niet slechts herstel, maar ook groei is mogelijk! Download presentatie
Lisette van der Meer, neuropsychologe, sprak in haar lezing ‘Identiteit, psychose en herstel’ over hoe wij onze identiteit ontwikkelen, onder andere in relatie met onze sociale omgeving, en wat een heftige levensgebeurtenis zoals een psychose kan doen met je identiteit. Zij noemde hierbij het Social Identity Model of Identity Change (SIMIC). Rehabilitatie-interventies kunnen helpen om je identiteit te herstellen en opnieuw te definiëren. In Groningen hebben ze een interventie ontwikkeld: ‘Dit ben ik’. Deze interventie is in een kleine pilot geëvalueerd. Download de presentatie
Sam Ghane, cultureel antropoloog en psycholoog, sprak over ggz in Nederland. Hij werkt voornamelijk met vluchtelingen die psychologische hulp nodig hebben. Hij stelde zich de vraag óf en zo ja wat wij kunnen leren van goede voorbeelden uit het buitenland, met name uit landen die wij als ontwikkelingslanden typeren. Zo noemde hij de veel grotere inzet van ervaringsdeskundigen of andere getrainde medemensen (leken-therapeuten), ook bij het uitvoeren van psychologische interventies. Als we dit ook zo aan zouden pakken in Nederland zouden er veel minder mensen lang op de wachtlijst moeten staan voor psychologische hulp. Die wachttijden lopen nu vaak op tot 1 jaar.
Floortje Scheepers, psychiater, hield een lezing getiteld: Een integrale benadering uitwerken. Zij sprak onder meer over de maatschappelijke opdracht in de ggz in de afgelopen decennia, de gelijkwaardigheid en verdeling van de macht van de verschillende professionals, besturen en cliënten in de ggz. Ook sprak zij over de noodzaak van een ander perspectief. Mensen die bij de ggz aankloppen voor hulp zijn meer dan een classificatie in de DSM. Om hen goed te helpen moeten we luisteren naar hun verhaal, naar hun hulpvraag. Daarvoor is het ook nodig dat over de grenzen van de eigen sector wordt samengewerkt, dat we de dialoog aangaan, en dat we ‘leren’ in plaats van het ‘weten’ de ruimte geven. Initiatieven hiertoe zijn onder anderen Samen over de brug, Netwerkpsychiatrie en de Netwerkintake van Psynet. Download presentatie
Tot slot sprak Pauline Meurs, socioloog. Zij reflecteerde op de dag en ging vervolgens in op hoe in Nederland beleid wordt gemaakt, met name het beleid voor de ggz. Zodra er stemmen opgaan dat iets niet goed gaat, wordt dit eerst langdurig en grondig onderzocht, en vervolgens komt er na veel wikken en wegen nieuw beleid op, wat na een paar jaar weer bekritiseerd wordt en zo verder. De maakbaarheidsgedachte lijkt steeds te worden overschat en beleidsontwikkeling en praktijk zouden veel dichter bij elkaar moeten komen te staan.
De middag werd besloten door een bijzondere gast. Dit was Koos Janssen, burgemeester van Zeist. Hij benoemde Jaap van Weeghel tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau. Vanwege de coronamaatregelen hielp de echtgenote van Jaap de onderscheiding op te spelden. Koos Janssen memoreerde in zijn toespraak het vele werk dat Jaap van Weeghel heeft verricht, zowel in Nederland als in het buitenland, prees zijn expertise op het gebied van rehabilitatie, destigmatisering en herstel van mensen met ernstige psychische problemen, en de bruggen die hij geslagen heeft tussen praktijk, wetenschap en beleid. Lees hier het persbericht
Na afloop van het symposium was er een gezellige receptie, met toespraken, en cadeaus voor Jaap, met als hoogtepunt een prachtig cabaret door Cees en Leo!
